Społeczna interpretacja wybranych wczesnośredniowiecznych cmentarzysk rzędowych w perspektywie gender studies i lifecycle analysis

Wydział Historyczny: Instytut Prahistorii

Prawda - istina w horyzoncie anthropos w myśli rosyjskiego renesansu religijno-filozoficznego

Wydział Nauk Społecznych: Instytut Filozofii

Metodologiczne podstawy negatywistycznej metafizyki unitarnej Leszka Nowaka. Próba reinterpretacji procedury konkretyzacji oraz konstrukcja kategorii materii na gruncie metafizyki negatywistycznej

Wydział Nauk Społecznych: Instytut Filozofii

Kwestie kobiece w czesko-słowackiej refleksji filmowej po 1989 roku

Tekst stanowi krytyczną rekapitulację refleksji filmoznawczej prowadzonej w Czechach i Słowacji a dotykającej problematyki tzw. ženskej otázki (kwestii kobiecej). Myśl feministyczna i genderowa pojawiła się w refleksji publicznej i naukowej dopiero po Aksamitnej Rewolucji, napotykając na wstrzemięźliwą i zdystansowaną reakcję środowisk naukowych i twórczych. Dotychczasowa niezbyt rozbudowana refleksja nad kwestiami kobiecymi w kinie czeskim i słowackim, reprezentuje wczesny etap feminizmu akademickiego. Czesko-słowackie women’s studies skupiają się na gromadzeniu wiedzy dotyczącej historii, kultury, życia społecznego i politycznego kobiet. W centrum swojego dyskursu sytuują analizę wizerunków kobiecych, przede wszystkim we wczesnym kinie, rozważania nad kategorią kobiecości, jej specyfiką i przeobrażeniami dokonującymi się w procesie historycznym. Tymczasem w dokonaniach kinematografii Czech i Słowacji coraz większą rolę odgrywają kobiety reżyserki. Współczesne kino kobiet jest tu wyraźnie dostrzegalnym w swojej specyfice jakościowej i ilościowej zjawiskiem artystycznym, który na razie pozostaje obszarem nieeksplorowanym w czesko-słowackiej myśli filmoznawczej ukierunkowanej feministycznie i genderowo.

Etyczny profil "Familiaris consortio"

Artykuł koncentruje się na etycznym aspekcie „Familiaris Consortio”, zakładając równocześnie bogatą problematykę pastoralną. Pytanie etyczne, które pojawiało się wraz z ukazaniem się tego dokumentu wiązało się z nastrojami wahania i oczekiwania w wyniku ujawnienia się silnej opozycji wobec nauki zawartej w encyklice „Humanae Vitae” Pawła VI. Adhortacja nie podejmuje bezpośredniej polemiki z przeciwnikami nauki Kościoła, lecz przedstawia pozytywny wykład całościowej nauki na temat powołania małżeństwa i rodziny. Powołanie stanowi w tym dokumencie podstawową kategorię teologiczno-moralną, wyjaśniającą i uzasadniającą istotne wymogi moralne małżeństwa i rodziny i przenoszącą życie ludzkie na poziom świętości. Powołanie ma swe źródło w Boskim planie zbawienia i objawia się wraz z dokonaniem dzieła zbawienia w Jezusie Chrystusie. Tajemnica powołania uobecnia się w dziejach ludzkości jako ukryta a zarazem objawiona w misterium Chrystusa i Kościoła. Powołanie rzuca istotne światło na stworzenie mężczyzny i kobiety czyli stworzenie rodziny opartej na fundamencie małżeństwa. Odtąd prawda antropologiczna posiada wymiar sakramentalny. Powołanie przenikając wewnętrznie rzeczywistość stworzoną, umieszcza w samej głębi bytu „nie dające się stłumić wezwanie: rodzino, stań się tym, czym jesteś” (FC 17). Bóg Stwórca i Odkupiciel powierzył człowiekowi – mężczyźnie i kobiecie- zadanie budowania rodziny mocą tej samej Miłości, przez którą istnieje świat i człowiek, oraz tej samej Miłości, którą Objawił Syn Boży na Krzyżu, ustanawiając nowy porządek stworzenia. Odtąd prawda życia ludzkiego i prawda miłości musi być odczytywana wyłącznie w świetle tajemnicy Paschalnej. To wezwanie płynące z głębi sakramentu odzywa się mocą łaski w sercu małżeństwa, w sercu męża i żony, którzy są wezwani do miłowania się tą samą Miłością, która płynie z Misterium Krzyża. Ta koncepcja powołania, wypływająca z sakramentalnego charakteru chrześcijańskiego istnienia stanowi klucz do rozstrzygania szczegółowych pytań mogących się pojawić w kontekście życia małżeńskiego. Wizja przedstawiona przez „Familiaris Consortio” jest jednorodna i charyzmatyczna, jest teologiczna i antropologiczna zarazem, dotyczy bowiem człowieka jako człowieka, a nie tylko „pewnych jednostek” ludzkich uwikłanych w sidła małżeńskie. W „Familiaris Consortio” jest jedna norma małżeńska i jedna norma rodzicielska: to jest zawsze ta sama Miłość, która z Serca Boga poprzez sakrament przenika do serca małżonków. Dlatego miłość małżeńska jest miłością rodzicielską, czyli odpowiedzialną za świętość tajemnicy zrodzenia, to jest równocześnie za świętość Boga – Stwórcy i za godność człowieka powoływanego na świat. Zarówno miłość małżeńska jak miłość rodzicielska, nie mogą istnieć bez czystości małżeńskiej. Tu leży prawdopodobnie główna przyczyna powodująca opór wobec nauki „Humanae Vitae”. „Familiaris Consortio” odrzuca wszelką manipulację antykoncepcyjna, podkreślając sprzeczność postawy antykoncepcyjnej nie tylko z prawem Bożym, ale i z istotą człowieczeństwa. Zawiera się to w twierdzeniu, które głosi, że pomiędzy prawidłowym życiem małżeńskim a antykoncepcją zachodzi nie tylko różnica moralna, lecz także antropologiczna (FC 32). Jest to surowy osąd tej praktyki, ale prawdziwy: ci, którzy stosują antykoncepcję, staczają się na poziom poniżej-ludzki.

Ausgewählte Aspekte der Textsorte autographes Vorwort einer wissenschaftlichen Abhandlung im Deutschen und Polnischen - Versuch einer Konfrontation

The purpose of this article has been to compare texts of forewords in Polish and German scientific monographs. The analysis has focused on the following selected aspects: the structure of the forward and its position in relation to other parts of the monograph, the title as well as introductory and closing remarks. It has been discovered that Polish and German authors have a radically different approach to this type of text, though judging by the fact they call their texts forewords, these texts must belong to the same category.

Życie po wybuchu. Refleksy transformacji w czeskiej dramaturgii po 1989 roku

Niniejszy esej poświęcony jest analizie czeskich, teatralnych refleksji na temat rzeczywistości po transformacji politycznej. Przegląd wybranych sztuk, powstałych w latach 1994-2006, zawiera krótkie literaturoznawcze opracowania tekstów M. Bambuška, L. Baláka i J. Topola, dopełnione uwagami na temat dzieł D. Drábka i M. Urbana. Skatalogowano powtarzające się w sztukach wymienionych autorów motywy: czekania na barbarzyńców, poczucia epistemologicznego i społecznego chaosu, neotrybalizmu i spustoszenia w dziedzinie międzyludzkiej komunikacji (kryzys języka). Pomocną kategorią, wywodzącą się z amerykańskiej socjologii, jest backlash: stan po wybuchu. Backlash jest stanem psychologicznym (również w sensie psycho- logii społecznej), który skłania do podejmowania decyzji nieracjonalnych i niebezpiecznych, służących wyłącznie zniesieniu poczucia niepewności i tęsknoty. Ten stan obserwują i komentują wymienieni autorzy sztuk teatralnych.

Rondom de Ander in "Na die geliefde land" van Karel Schoeman

The aim of this article is to analyse the novel "Na die geliefde land" (1972) by Karel Schoeman, by interpreting the function of 'hulle' ('they') as a category of alienation/distancing. Schoeman presented a future vision of South Africa controlled by an unidentified group of 'them' and showed Afrikaners as a marginalized group, forced to live on farms. A narrow political interpretation dominated in the reception of this book, which was treated as a simulation of the development of the political situation in South Africa. The key argument of this article is that the indeterminate representation of the situation after the revolution is not a weakness of this novel, but a conscious strategy of the author. The article argues that problems concerning political revolution ('Who', 'Why', 'When') are not that relevant in a reading of the novel because "Na die geliefde land" deals mainly with an Afrikaner community’s reactions to a changed situation.

O antropomorfizowaniu i potrzebie przedstawień figuralnych w sztuce greckiej

Estetyka w archeologii. Antropomorfizacje w pradziejach i starożytności, eds. E. Bugaj, A. P. Kowalski, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Polskie tradycje muzyczne na południowo-wschodniej Syberii i ich rola w kształtowaniu tożsamości narodowo-etnicznej

Wydział Historyczny: Katedra Muzykologii

Bezpieczeństwo socjalne a wykluczenie społeczne

Wśród niematerialnych potrzeb ludzkich do najważniejszych, z punktu widzenia polityki społecznej, należy potrzeba bezpieczeństwa. Stąd takim istotnym problemem jest gwarantowanie obywatelom poczucia bezpieczeństwa socjalnego. Choć z jednej strony, rozwój gospodarczy przynosi za sobą wzrost zamożności społeczeństwa, a co za tym idzie, wzrost poczucia bezpieczeństwa socjalnego, z drugiej strony w społeczeństwie nadal występują osoby i grupy, które, z różnych powodów, nie korzystają z owoców owego postępu. Dotyczy to zwłaszcza tych, którzy maja ograniczony dostęp do podstawowych dóbr i usług powszechnie przysługujących. Ta kategoria osób – to osoby wykluczone, czy też marginalizowane społecznie. Dla wykluczenia społecznego najbardziej charakterystyczne są trzy cechy: niski poziom uczestnictwa w życiu społecznym, długotrwałość i niedobrowolność takiej sytuacji, ograniczenie możliwości korzystania z podstawowych praw obywatelskich. Kwestia wykluczenia społecznego od niedawna została uznana przez Unię Europejską za jeden z podstawowych problemów społecznych. Stąd ogłoszenie roku 2010 Europejskim Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym i podjęcie konkretnych działań w celu ograniczenia tych zjawisk. Daje to nadzieję, że tak w Unii Europejskiej, jak i w Polsce uda się zmniejszyć ilościowe rozmiary wykluczenia społecznego.

Form, fi gure, and the experience of time in seven southern composers of the 1950s-60s

After the 1980s it is diffi cult, following stylistic criteria, to draw a map of contemporary academic music. All styles are compossible, and all are practiced. In this context, the geographical entity “South of Italy” does not stand out for a musical identity with special technical-stylistic features. Rather, at a socio-cultural level, the South remains today – in music no less than in all areas where there is a gap between top development and stagnation – a land of emigrants: six out of the seven composers treated (Ivan Fedele, Giuseppe Colardo, Rosario Mirigliano, Giuseppe Soccio, Nicola Cisternino, Biagio Putignano, Paolo Aralla) live in the North of Italy. The positive aspect of this is the affi nity of the South with the transnational and superstructural community of contemporary music, which from European and Western has now become almost global. The composers under consideration belong to the generation of the ‘50s, rooted in the serial and post-serial movements (from which Franco Donatoni, Luciano Berio, Luigi Nono, Salvatore Sciarrino, Giacinto Scelsi, are the principals models, to mention only the Italians), dipped in the general phenomenon of timbrism (particularly spectralism), and acquainted with electronics. They draw from these sources various instruments of compositional technique and aspects of their poetics. In particular these composers, active from the ‘80s, develop new ways of construction of the temporal form of music. They share the goal to establish a new continuity, different from the tonal one but at the same time transcending the serial and post-serial disintegration and fragmentation. The primary means to this end is a new enhancement of the category of fi gure, as a clear and distinct, recognizable aggregate of pitches, intervals, register, durations, timbre, articulation, dynamics, and texture. Each composer elaborates the atonal fi gural material in different ways, emphasizing one aspect or another. For example, Fedele (1953) is a master in the management of form per se, Colardo (1953) in the activation of disturbed harmonic effects, Mirigliano (1950) in the creation of a slight tension from the smallest vibrations of sound, Soccio (1950) in the set up of movement by means of accumulations and discharges of energy, Cisternino (1957) in a Cagean-Scelsian emphasis on sound as such, Putignano (1960) in the suspension of time through the succession and transformation of images, Aralla (1960) in the foundation of form from below, from the concreteness of sound.

Health Security in the White Book on National Security of the Republic of Poland - A Review of Provisions

The paper reviews the provisions of the White Book on National Security of the Republic of Poland. It states that the issue of health security is not given adequate significance there. The accessibility of health services is considered, in general, solely in terms of their availability. The assumptions concerning the concept of providing the number of beds required in a state of threat to national security and in time of war do not take into account the current socio-economic conditions and need to be reviewed. The conclusions emphasize the dilemmas that emerge as a result of the unilateral promotion of a single category of national security, that is military security, in the context of ensuring health security.

Moje teksty pisze życie – język kultury hip-hopu w polskich i niemieckich tekstach piosenek. Analiza porównawcza

Wydział Neofilologii

Warianty realizacji austriackości w wybranych autorów (Joseph Roth, Stefan Zweig, Franz Theodor Csokor i Ődön von Horváth) w odniesieniu do kategorii granicznych starego i nowego świata

Wydział Neofilologii:Instytut Filologii Germańskiej