Nie tylko Dzierżon: wprowadzenie do bibliografii piśmiennictwa pszczelniczego na Śląsku

Zadaniem artykułu jest ukazanie dorobku piśmiennictwa pszczelniczego na Śląsku. Pretekstem do poruszenia tego tematu jest przypadająca w 2011 roku dwusetna rocznica urodzin wybitnego pszczelarza Jana Dzierżona. Osoba i dokonania najsłynniejszego chyba w świecie Ślązaka do tego stopnia zdominowały historię pszczelarstwa tego regionu, że właściwie bardzo niewiele mówi się o dorobku innych działających aktywnie śląskich pszczelarzach praktykach i publicystach. Tymczasem dorobek ten jest imponujący. W części pierwszej artykułu przypomniano Nickela Jacoba ze Szprotawy, autora pierwszej wydanej na Śląsku książki pszczelarskiej, uznanego jednocześnie za ojca niemieckiej bibliografii pszczelarskiej. Wśród pionierów niemieckiej literatury fachowej dotyczącej pszczół znajduje się też Johann Coler ze Złotoryi. W XVIII wieku swą działalność praktyczną i publicystyczną w znacznej mierze związali ze Śląskiem Łużyczanin Adam Gottlieb Schirach i Niemiec Johann Riem. W dziełach innych autorów z zakresu gospodarstwa wiejskiego pojawiają się również fragmenty poświęcone pszczelarstwu. Dorobek swych poprzedników wzbogacił i swą działalnością rozsławił śląskie pszczelarstwo ksiądz dr Jan Dzierżon, odkrywca partenogenezy, konstruktor nowoczesnego ula, autor licznych publikacji. „Księciu pszczół” poświęcona została druga część artykułu. Przedstawiono w niej pokrótce jego życie i działalność, dzieje walki o uznanie teorii partenogenezy, ogromny dorobek publicystyczny. Wskazano jednocześnie na brak opracowania pełnej bibliografii podmiotowej. Dzierżon był wydawcą jednego z pierwszych na Śląsku czasopism pszczelarskich. Dorobek śląskiego czasopiśmiennictwa pszczelarskiego jest bogaty i dziwi fakt, że właściwie w bardzo małym dotychczas stopniu został poznany. Część trzecią poświęcono niemieckim i polskim czasopismom pszczelarskim wydawanym na Śląsku. Uwzględniono tutaj tytuły samoistne oraz dodatki. W podsumowaniu wykazano, że we wszystkich obszarach bibliografia piśmiennictwa śląskiego wymaga kompleksowego rozpoznania. Stan opracowania piśmiennictwa pszczelarskiego na Śląsku stanowi w pewnej mierze odbicie stanu bibliografii tego zagadnienia na ziemiach polskich.

Wilno-Vilnius. Polskie i litewskie reprezentacje miasta po roku 1990

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Instytut Filologii Polskiej

Dziecko przedszkolne i wczesnoszkolne wobec literatury i sztuki. Programy, praktyki, propozycje

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej

Made in “Polish village” – modern ethno-design vs. traditional culture of Polish countryside

Tradycyjna polska wieś – kolorowa, wesoła, zintegrowana z naturą i rządząca się swoimi prawami to zbiorowy mit, odległy w czasie. To klasyczny temat wielu poszukiwań etnografi cznych – terenowych, naukowych opracowań i porównań. We współczesnym świecie mamy do czynienia jedynie z wybranymi elementami – tradycjami jeszcze żywymi lub przetworzonymi i dostosowanymi do wymogów współczesnego odbiorcy – turysty, ale także artysty i projektanta. Obecne zainteresowanie polską sztuką ludową i rzemiosłem to kolejna fala mody folkowej. Ten ogólnoeuropejski trend, poszukujący w kulturze egalitarnej natchnienia i inspiracji swój początek bierze w I połowie XIX wieku. W polskiej sztuce dekoracyjnej (wzornictwie przemysłowym) także nastąpił powrót do źródeł, a w ludowości i wiejskości doszukiwano się narodowego ducha, inspiracją dla polskich artystów był angielski Ruch Arts and Craft, a w ich projektach widoczne były echa fi lozofi i Johna Ruskina oraz Williama Morrisa m. in. odrzucających masową produkcję, mającą wg nich zły wpływ na jakość produkowanych przedmiotów, jednocześnie na piedestał wynoszących umiejętności rękodzielnicze i rzemieślnicze. Po okresie PRLu utożsamianym głównie z funkcjonowaniem Cepelii i sprowadzeniem produktów inspirowanych ludowością do roli masowych dekoracji, stanowiących często synonim kiczu, powróciła moda na polskie rękodzieło, tradycyjną sztukę ludową oraz na inspiracje wypływające z obserwowania wiejskiego stylu życia. Współczesne poszukiwania polskich twórców w obszarze tworzących w ramach nurtu zwanego etnodizajnem przebiegają dwutorowo. Z jednej strony to inspiracja tylko przejawami ludowości, jej konkretnymi wytworami, które stanowią głównie dekorację dla współczesnych rozwiązań formalnych i technologicznych. Jednak coraz silniejszy jest drugi nurt,starający się wniknąć głębiej, którego celem jest zrozumienie istoty tradycyjnej kultury ludowej polskiej wsi. To inspiracja wiejskim stylem życia, wraz z jego zaletami i wadami, to wreszcie inspiracja zmieniającym się krajobrazem kulturowym i poszukiwanie nowych rozwiązań, dzięki którym odbiorca zbliży się do natury. Projekty zaliczane do nurtu etnodizajnu cechuje przede wszystkim różnorodność wykorzystanych materiałów (tradycyjnych i nowoczesnych), sposób ich przetworzenia, zachowanie pierwotnej funkcji lub nadanie nowej. Większość tych projektów sytuuje się też w nurcie eko-artu, sztuki nawiązującej do natury, z wykorzystaniem ekologicznych materiałów. Jest więc etnodizajn XXI kontynuacją ideologii stworzonej już w wieku XIX – przeciwstawieniem dla przemysłu, technicyzacji i umasowienia. A dla współczesnego człowieka – miejskiego – może być etnodizajn powrotem do źródeł.

Poetyckie dialogi Czesława Miłosza i Tadeusza Różewicza

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej

Pytanie o pamięć. Relacje autobiograficzne więźniów obozów koncentracyjnych

This book consists of two main parts. The first part offers a basic methodological introduction, presenting a concise but multifaceted overview of current problems of collective memory. The second part contains a set of interviews with former prisoners of concentration camps carried out by the authors. The research was conducted by Paweł Greń and Łukasz Posłuszny and focuses on issues of collective and cultural memory illustrated by individual life experiences of concentration camps prisoners. The field of oral history serves as the framework of analysis and narrative inquiry as its research tool. Interviews and additional research materials were collected by the authors and are not available in previous publications, making this work a precious supplement to the current scholarly body of knowledge and achievements in the discipline of memory studies. According to the authors, current historical and literary publications provide an incomplete picture of the WWII and its aftermaths for survivors, because descriptions of the war and imprisonment in the camp play still a dominate role in narratives. The importance of these issues in autobiographies is unquestionable and highly needed to create a common identity among generation of prisoners, though authors often wanted to perceive the fate of individuals in a broader perspective – including the periods before and after the war. Hence, interviews stressed personal experiences and their understanding over time by former prisoners. The interviews covered many topics on life before, during and after the camp – among them daily and neutral routines, but also difficult matters. The latter were connected on the one hand with traumatic events or harsh memories and emotions, and on the other hand with less extensively highlighted threads of prisoners’ lives - such as issues of the body and sexuality – and their dependence on particular representation or narrative. The authors are convinced that the book serves not only as a record of past remembered by eyewitnesses, but it also depicts their accounts in wider contexts and discourses, which expose specific dimensions of told and written stories. In the book Questions for Memory one examine the approach proposed by young scholars. Interviews were conducted from 2009-2011, seventy years after the end of the second world war, and this initiative was the result of questions and doubts of the authors from the existing literature. They also wanted to use the unique opportunity to meet with eyewitnesses and record their stories, because when they pass away we will irretrievably lose the possibility to listen to them and to pose sensitive questions. The majority of the interviewees were prisoners of KL Auschwitz-Birkenau, and their experiences differed greatly from each other based on social background and specific experience in the camps as well as their post-camp and postwar life. Aside from persons whose stories are already well known and open, readers will hear the stories of those who spoke only reluctantly and very rarely, or who had remained silent until the present author’s research. Qualitative differences between interviews occurred on the level of established relationship and atmosphere of trust, which varied according to circumstances and individual character and personality. For P. Greń and Ł. Posłuszny, each interviewed person is equally and highly valued due to the collected material and the personal experience of the meetings. Among the ten interviews placed in the book, seven of them are the stories told by women. Their testimonies exemplify realities of everyday prisoners’ existence and gravitate towards mirroring specifically feminine perspectives of imprisonment. For women, crucial problems stemmed from experiences of body that intertwine with suffering, feeling of shame and humiliation. Early discussions on holocaust literature and issues of representation that shaped the Polish narrative and collective memory imposed imperatives of silence on certain topics. A solution for reconciling heroic and inhuman deeds in stories with completely human physiology was impossible and improper for many years. There were also questions about life after, ways of dealing with a trauma or reflections on the present time. During conversations the authors attempted to come closer to something distant and incomprehensible for their generation and for people who did not experience the camps. Despite the fact that there have been seventy years of dealing with these events in literature, art, drama, film, memoirs and scientific works, the past still breeds more questions than answers. The book Questions for Memory serves as an example of this phenomenon.

Komparatystyka na rozdrożu?

The author of the article attempts to present the situation of comparative studies as a field of research and a way of thinking about the contemporary world on the basis of the analyses presented in Comparative Literature at a Crossroads? in the monographic issue of “Comparative Studies” 2006. Much attention is paid to the phenomenon of the crisis of comparative studies connected with a noticeable reluctance towards great theoretical models shared by many researchers, the extensiveness of the topic area and resulting methodological problems but also the fact that comparatists abandon the studies of other languages. This results in a need of searching for a satisfactory definition of this field of study, its scope of research and applicable research methods. Among the specific issues raised in the article there is, e.g. the case of world literature seen in the context of the classical contradiction between cultural hegemony and cultural pluralism. Moreover, an interesting review of the picture of the Polish culture from the perspective of postcolonial theories and intracultural differences is presented.

Przygotowanie uczniów szkół ponadgimnazjalnych do odbioru programów telewizyjnych (projekt edukacji polonistycznej)

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Pracownia Innowacji Dydaktycznych

Exploitation of linguistic ambiguity in Polish and English jokes

English & Polish jokes based on linguistic ambiguity are constrasted. Linguistic ambiguity results from a multiplicity of semantic interpretations motivated by structural pattern. The meanings can be "translated" either by variations of the corresponding minimal strings or by specifying the type & extent of modification needed between the two interpretations. C. F. Hockett's (1972) translatability notion that a joke is linguistic if it cannot readily be translated into other languages without losing its humor is used to interpret some cross-linguistic jokes. It is claimed that additional intralinguistic criteria are needed to classify jokes. By using a syntactic representation, the humor can be explained & compared cross-linguistically. Since the mapping of semantic values onto lexical units is highly language specific, translatability is much less frequent with lexical ambiguity. Similarly, phonological jokes are not usually translatable. Pragmatic ambiguity can be translated on the basis of H. P. Grice's (1975) cooperative principle of conversation that calls for discourse interpretations. If the distinction between linguistic & nonlinguistic jokes is based on translatability, pragmatic jokes must be excluded from the classification. Because of their universality, pragmatic jokes should be included into the linguistic classification by going beyond the translatability criteria & using intralinguistic features to describe them.

Kierowanie pracą ucznia w licealnych podręcznikach do języka polskiego

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Pracownia Innowacji Dydaktycznych

Osobliwości środkowoeuropejskiej przestrzeni literackiej: ironiczni moraliści i ludyczni myśliciele

Autorka, stawiając pytanie o zasadność pojęcia Europy Środkowej, przypomina historię różnic poglądowych pomiędzy czeskimi a polskimi uczonymi na temat (nie)istnienia wspólnoty na tym terytorium: ci pierwsi w XIX wieku głosili ideę panslawizmu, w 30-tych latach XX wieku potrzebę syntezy kultur i literatur słowiańskich, a po II wojnie światowej przeciwstawiali słowiańskość Zachodowi, co wywoływało krytykę tych drugich. Stąd wynika odmienne rozumienie obszaru środkowoeuropejskiego – w Czechach przeważnie lokowanego w granicach Austro-Węgier, zaś w Polsce pojmowanego znacznie szerzej. Natomiast pewnego rodzaju spójny wyróżnik Europy Środkowej można znaleźć w literaturze, przytaczany bywa szczególnie gatunek powieści (np. Kafki, Haška, Musila, Gombrowicza), poprzedzony – jak przypomina autorka – polską gawędą i popularnym w Polsce szkicem fizjologicznym. Zawarty w nich element humoru, przeszedł w stadium satyry, a następnie groteski, tworząc dzięki temu niepowtarzalny odcień humoru środkowoeuropejskiego, często określanego jako drugi wyróżnik omawianego terytorium. Zdaniem autorki, środkowoeuropejska specyfika ściśle związana jest z kodem euroatlantyckim, a w tym właśnie kontekście zawsze powinna być rozpatrywana.

Dialogic Signals In Argumentative Discussions of Advanced Polish Learners Of English

The first part of the paper deals with characteristics of classroom interaction as a type of institutional talk in a conversational analytic perspective. Next, the thesis is discussed concerning developing learners' interactional competence to foster learner discursive independence in argumentative discussions in English as a foreign language. Finally, after a short review of dialogic signals, the article presents a preliminary analysis of selected dialogic signals: evaluating reformulations and piggybacking as the ways of achieving reciprocity in argumentative discussions.

Dialogic Signals In Argumentative Discussions of Advanced Polish Learners Of English

The first part of the paper deals with characteristics of classroom interaction as a type of institutional talk in a conversational analytic perspective. Next, the thesis is discussed concerning developing learners' interactional competence to foster learner discursive independence in argumentative discussions in English as a foreign language. Finally, after a short review of dialogic signals, the article presents a preliminary analysis of selected dialogic signals: evaluating reformulations and piggybacking as the ways of achieving reciprocity in argumentative discussions.

Transformation from natural (thermal contraction) to anthropogenic (resource exploitation) depressions in the Krotoszyn-Koźmin-Raszków area (Polish Lowland)

An exceptional concentration of almost identical depressions exist near the small towns of Krotoszyn, Koźmin and Raszków (southern Wielkopolska). Their origin is, however, different from that of the typical post glacial-relief: they are Man-made enlarged thermal-contraction structures that developed at the very end of the Middle Polish (Warthian) glaciation and during the North Polish (Weichselian) glaciation, most probably under periglacial conditions.

(O)znaki śmierci w polskiej poezji po roku 1956

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Instytut Filologii Polskiej