Wilno-Vilnius. Polskie i litewskie reprezentacje miasta po roku 1990

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Instytut Filologii Polskiej

Dziecko przedszkolne i wczesnoszkolne wobec literatury i sztuki. Programy, praktyki, propozycje

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej

Bezpieczeństwo państwa w Unii Europejskiej na przykładzie Polski. Analiza realistyczna i państwowo-centryczna

Poszukiwanie uniwersalnej definicji bezpieczeństwa Polski w niestabilnym systemie Unii Europejskiej opiera się głównie na odnalezieniu się w roli gracza i aktora, który jako samodzielny podmiot bierze aktywny udział w wielowymiarowym unijnym systemie negocjacji i przetargów (brokering between different interests). Polska musi mieć przygotowany swój program działania w UE o charakterze strategicznym i taktycznym włączając w niego państwo-centryczne priorytety horyzontalne i sektorowe, zarówno antykryzysowe jak i antagonistyczne i dysfunkcjonalne. Wymaga to perfekcyjnego przygotowania wykształconego zespołu ludzi zajmujących się bezpieczeństwem. Konieczne są bardzo wysokie umiejętności organizacyjne i wysoki stopień znajomości sposobu funkcjonowania państw w relacjach do całości i poszczególnych elementów UE. Wszystko to sprowadza się do konieczności wypracowywania specyficznego modus operandi polskiego bezpieczeństwa, na który poza znanymi już regułami i procedurami składa się ich interwencyjne zaplecze instytucjonalno-administracyjne oraz logistyczno-techniczne. Polska musi też posiąść zdolność do adaptacji do otaczającego świata (Europy) poprzez poszerzanie bazy funkcjonowania systemu integracyjnego. Wiąże się to bezpośrednio z dostosowywaniem do permanentnej zmiany w Unii Europejskiej i globalnym otoczeniu. Adaptacja jest również istotna z punktu widzenia potrzeby stabilizowania systemu. Pozwala neutralizować wszelkie próby zakłóceń funkcjonalnych jej struktury, pozycji i zbioru kompetencji. Adaptację powinna uzupełniać realistyczna innowacyjność i misyjność Polski widoczna przez wprowadzanie do środowiska (otoczenia) nowych reguł i mechanizmów bezpieczeństwa. Innowacyjność wiąże się z inicjowaniem nowego stylu/sposobu myślenia o bezpieczeństwie, a w związku z tym z nowatorstwem w zakresie wielopoziomowego (wieloprzestrzennego) ujmowania bezpieczeństwa. Na tak rozumiane bezpieczeństwo państwa składa się nie tylko zdolność obronna (militarna), ale także siła gospodarki oraz zasoby, którym Polska powinna dysponować. Misyjność sprowadza się natomiast do promowania i propagowania wartości przypisanych państwu narodowemu - niezapisanych w unijnych traktatach takich jak potęga, racja stanu i niepodległość.

Rola wojsk specjalnych w systemie obronnym RP

Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad wojska specjalne stały się ważnym elementem systemów obronnych wielu państw, wnosząc istotny wkład w prowadzone operacje wojskowe, oraz ogólny potencjał realizacji stawianych przed nimi zadań. Wynika to z unikalnych zdolności tego rodzaju wojsk, czyniących je szczególnie użytecznymi we współczesnym środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego. Czynniki te zadecydowały również o daleko idącej ewolucji i dynamicznym rozwoju polskich Wojsk Specjalnych. Celem artykułu jest analiza użyteczności jednostek specjalnych dla realizacji zasadniczych misji Sil Zbrojnych RP (zapisanych w Strategii Obronności RP) oraz prezentacja perspektyw ich dalszego rozwoju (przez pryzmat szans, wyzwań, ryzyk i zagrożeń).

Obwód Kaliningradzki a bezpieczeństwo Polski

Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej (FR) odgrywa istotną rolę dla bezpieczeństwa Polski, Litwy oraz państw regionu Morza Bałtyckiego. Ten najbardziej na zachód wysunięty obszar Rosji otoczony jest państwami UE i NATO i nie posiada bezpośredniej styczności z FR. Na obszarze obwodu zgromadzone są pokaźne siły zbrojne, w tym wyrzutnie rakiet średniego i dalekiego zasięgu, które mogą być uzbrojone w głowice atomowe. Władze w Moskwie traktują potencjał wojskowy zgromadzony w obwodzie jako element nacisku na opinię publiczną, tak by zniechęcić władze RP do budowy na terytorium Polski amerykańskiej tarczy antyrakietowej.

Polityka ochrony cyberprzestrzeni RP

Celem niniejszego opracowania jest analiza założeń polityki ochrony cyberprzestrzeni RP zaprezentowanych w dokumencie zatytułowanym Polityka ochrony cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej, zaprezentowanym w 2013 r. przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji i Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Artykuł poddaje analizie postulaty i wytyczne tam zamieszczone, jak również konfrontuje te założenia z elementami systemu ochrony cyberprzestrzeni RP. Zgodzić należy się z twórcami tej strategii, iż zapewnienie stanu pełnego bezpieczeństwa teleinformatycznego, jest niemożliwe. Można mówić jedynie osiągnięciu pewnego, akceptowalnego jego poziomu. Wydaje się, że do osiągnięcia tego celu, powinna w znaczącym stopniu przyczynić się realizacja priorytetów polityki ochrony cyberprzestrzeni RP, a wśród nich w szczególności określenie kompetencji podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo cyberprzestrzeni, stworzenie i realizacja spójnego dla wszystkich podmiotów administracji rządowej systemu zarządzania bezpieczeństwem cyberprzestrzeni oraz ustanowienie wytycznych w tym zakresie dla podmiotów niepublicznych, stworzenie trwałego systemu koordynacji i wymiany informacji pomiędzy podmiotami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo cyberprzestrzeni i użytkownikami cyberprzestrzeni, zwiększenie świadomości użytkowników cyberprzestrzeni w zakresie metod i środków bezpieczeństwa.

Health Security in the White Book on National Security of the Republic of Poland - A Review of Provisions

The paper reviews the provisions of the White Book on National Security of the Republic of Poland. It states that the issue of health security is not given adequate significance there. The accessibility of health services is considered, in general, solely in terms of their availability. The assumptions concerning the concept of providing the number of beds required in a state of threat to national security and in time of war do not take into account the current socio-economic conditions and need to be reviewed. The conclusions emphasize the dilemmas that emerge as a result of the unilateral promotion of a single category of national security, that is military security, in the context of ensuring health security.

Duszpasterstwo księży diecezjalnych oraz kapelanów wojskowych w latach 1919-1939 na terenie Okręgu Korpusu nr VII

Wydział Historyczny

Konspiracja i podziemie zbrojne w Wielkopolsce 1945-1949. Powstanie, rozwój i rozbicie przez aparat bezpieczeństwa

Wydział Historyczny

Zinstytucjonalizowane sieci współdziałania międzygminnego w Polsce

Podstawowym problemem badawczym rozprawy doktorskiej mgra Bartłomieja Kołsuta jest powstawanie i funkcjonowanie zinstytucjonalizowanych sieci współdziałania międzygminnego w Polsce. W pracy skoncentrowano się na realizacji pięciu najważniejszych celów poznawczych. Dotyczą one: 1. identyfikacji zinstytucjonalizowanych sieci współdziałania międzygminnego w Polsce według stanu na koniec 2014 roku, 2. typologii funkcjonalnej zidentyfikowanych sieci, 3. próby wyjaśnienia przyczyn powstawania sieci w okresie 1990-2014, 4. weryfikacji wybranych czynników usieciowienia gmin, 5. próby oceny przydatności wybranych teorii instytucjonalnych w wyjaśnianiu przyczyn powstawania i funkcjonowania sieci. W rozprawie wykorzystano szereg metod i technik badawczych, m. in. metodę analizy treści, statystyczne miary współzmienności (współczynnik phi Yule’a, iloraz szans, współczynnik korelacji liniowej Pearsona). W procesie identyfikacji sieci przeanalizowano ponad 2,5 tys. dokumentów i opracowań, korzystając przy tym z kilkudziesięciu, różnego rodzaju baz danych. Wyniki przeprowadzonych badań empirycznych pozwoliły także dokonać oceny przydatności teorii instytucjonalnych (m. in. instytucjonalizmu wyboru racjonalnego, instytucjonalizmu socjologicznego oraz instytucjonalizmu historycznego) w wyjaśnianiu przyczyn powstawania i funkcjonowania sieci. Zrealizowana rozprawa jest pierwszym tak kompleksowym i pogłębionym opracowaniem geograficznego wymiaru zinstytucjonalizowanej współpracy międzygminnej w Polsce.

Wyprawa w lata 90. Numer specjalny kwartalnika Kultura Popularna (2005)

14

Bezpieczeństwo energetyczne i ekologiczne na przykładzie węgla brunatnego w Polsce

The analysis in the text involves selected aspects of brown coal sector functioning in Poland. The analysis has been made in the context of Poland’s energy security and ecological safety, which seems important due to the need to implement low-emission energy policy. In relation to the sole fact that electricity production relies on coal, Poland will face the need to undertake major sector transformations in the coming 20-30 years. Two main parts of the text focus on the problem of energy security and ecological safety. In the earlier case, brief characteristic of the coal energy sector in Poland has been presented, namely the potential of brown coal, selected economic problems related to functioning of the sector, and orientation of Polish energy policy in this respect. In turn, the problem of ecological safety has been brought down to the impact of mines on the natural environment. Hence, the paper presents selected problems of threats to the natural and anthropogenic environment, as well as threats related to particular phases of energy production from brown coal. Furthermore, the text considers possible measures in the area of reclamation of areas where brown coal sector has been located. *** Przedmiotem analizy w tekście są wybrane aspekty funkcjonowania sektora węgla brunatnego w Polsce. Analiza ta została podjęta w kontekście bezpieczeństwa energetycznego i ekologicznego Polski, co wydaje się istotne, ze względu na konieczność wdrażania niskoemisyjnej polityki energetycznej. W związku z faktem oparcia produkcji energii elektrycznej na węglu w ogóle, Polskę czeka konieczność podjęcia poważnych przekształceń sektorowych w ciągu najbliższych 20-30 lat. Dwie główne części tekstu oparto na problematyce bezpieczeństwa energetycznego i bezpieczeństwa ekologicznego. W pierwszym przypadku przedstawiono krótką charakterystykę węglowego sektora energetycznego w Polsce, tj. potencjał węgla brunatnego, wybrane problemy gospodarcze związane z funkcjonowaniem tego sektora oraz kierunki polskiej polityki energetycznej w tym zakresie. Natomiast problem bezpieczeństwa ekologicznego został sprowadzony do wpływu kopalń na środowisko naturalne. Stąd w pracy przedstawiono wybraną problematykę zagrożeń dla środowiska naturalnego i antropogenicznego, także zagrożenia związane z poszczególnymi etapami produkcji energii pochodzącej z węgla brunatnego. Ponadto, w tekście uwzględniono potencjalne działania w zakresie rekultywacji obszarów, na których został zlokalizowany sektor węgla brunatnego.

Słowo wstępne: W obliczu nadchodzącej fali reform szkolnictwa wyższego w Polsce. Argumentacja i wizja wspierająca najważniejsze kierunki zmian

Polska zrobiła w obszarze reform w latach 2009-2011 pierwsze kroki w kierunku, na który patrzymy bardzo życzliwie. Jednak pierwsze kroki wymagają kroków kolejnych – bardziej stanowczych i bardziej skoordynowanych, opartych na fundamencie zmian już wprowadzanych w życie – którym będzie towarzyszyć przekonująca wizja przyszłości, a także adekwatne do skali przewidywanych zmian publiczne nakłady finansowe. Wizja jest niezbędna. Wspólnota akademicka, a przede wszystkim jej najmłodsze pokolenie, musi wiedzieć, na jakich podstawach ma budować swoją akademicką przyszłość i czy jest w stanie się w niej odnaleźć. Warto jasno powiedzieć, że z czasem pojawi się bardziej zróżnicowany system instytucji szkolnictwa wyższego, o różnych możliwościach i różnych zadaniach w różnych miejscach, realizujących różne misje i oferujących różne możliwości awansowe i finansowe. Warto powiedzieć, że niezbędne – ale i możliwe – będą pionowe migracje w ramach różnicującego się systemu w zależności od indywidualnych zdolności, umiejętności, pracowitości, a przede wszystkim mierzalnych osiągnięć naukowych. Należy także przypomnieć, że profesja akademicka nie daje równych szans wszystkim, ponieważ talenty naukowe w ramach wspólnoty akademickiej nie rozkładają się równo, ale z pewnością daje duże szanse najzdolniejszym; że w najlepszych ośrodkach naukowy wymiar kariery akademickiej, tak jak w świecie zachodnim, jest najważniejszy, a wszystkie pozostałe są tylko jego tłem; że z czasem wzorce pracy akademickiej i wzorce akademickich zarobków – w wybranych miejscach i dla wybranych grup badaczy – będą przypominać wzorce znane z najlepszych systemów zachodnich; i wreszcie, że w tych wybranych miejscach (zwanych uniwersytetami badawczymi czy flagowymi) uprawianie nauki nie będzie jednostkowym, częściowo niezrozumiałym i częściowo jedynie tolerowanym, hobby.

Made in “Polish village” – modern ethno-design vs. traditional culture of Polish countryside

Tradycyjna polska wieś – kolorowa, wesoła, zintegrowana z naturą i rządząca się swoimi prawami to zbiorowy mit, odległy w czasie. To klasyczny temat wielu poszukiwań etnografi cznych – terenowych, naukowych opracowań i porównań. We współczesnym świecie mamy do czynienia jedynie z wybranymi elementami – tradycjami jeszcze żywymi lub przetworzonymi i dostosowanymi do wymogów współczesnego odbiorcy – turysty, ale także artysty i projektanta. Obecne zainteresowanie polską sztuką ludową i rzemiosłem to kolejna fala mody folkowej. Ten ogólnoeuropejski trend, poszukujący w kulturze egalitarnej natchnienia i inspiracji swój początek bierze w I połowie XIX wieku. W polskiej sztuce dekoracyjnej (wzornictwie przemysłowym) także nastąpił powrót do źródeł, a w ludowości i wiejskości doszukiwano się narodowego ducha, inspiracją dla polskich artystów był angielski Ruch Arts and Craft, a w ich projektach widoczne były echa fi lozofi i Johna Ruskina oraz Williama Morrisa m. in. odrzucających masową produkcję, mającą wg nich zły wpływ na jakość produkowanych przedmiotów, jednocześnie na piedestał wynoszących umiejętności rękodzielnicze i rzemieślnicze. Po okresie PRLu utożsamianym głównie z funkcjonowaniem Cepelii i sprowadzeniem produktów inspirowanych ludowością do roli masowych dekoracji, stanowiących często synonim kiczu, powróciła moda na polskie rękodzieło, tradycyjną sztukę ludową oraz na inspiracje wypływające z obserwowania wiejskiego stylu życia. Współczesne poszukiwania polskich twórców w obszarze tworzących w ramach nurtu zwanego etnodizajnem przebiegają dwutorowo. Z jednej strony to inspiracja tylko przejawami ludowości, jej konkretnymi wytworami, które stanowią głównie dekorację dla współczesnych rozwiązań formalnych i technologicznych. Jednak coraz silniejszy jest drugi nurt,starający się wniknąć głębiej, którego celem jest zrozumienie istoty tradycyjnej kultury ludowej polskiej wsi. To inspiracja wiejskim stylem życia, wraz z jego zaletami i wadami, to wreszcie inspiracja zmieniającym się krajobrazem kulturowym i poszukiwanie nowych rozwiązań, dzięki którym odbiorca zbliży się do natury. Projekty zaliczane do nurtu etnodizajnu cechuje przede wszystkim różnorodność wykorzystanych materiałów (tradycyjnych i nowoczesnych), sposób ich przetworzenia, zachowanie pierwotnej funkcji lub nadanie nowej. Większość tych projektów sytuuje się też w nurcie eko-artu, sztuki nawiązującej do natury, z wykorzystaniem ekologicznych materiałów. Jest więc etnodizajn XXI kontynuacją ideologii stworzonej już w wieku XIX – przeciwstawieniem dla przemysłu, technicyzacji i umasowienia. A dla współczesnego człowieka – miejskiego – może być etnodizajn powrotem do źródeł.