Religijne motywy w tworczości syberyjskiego pisarza Wiktora Astafjewa

Wydział Neofilologii: Instytut Filologii Rosyjskiej

Między wykopaliskami rabunkowymi a archeologicznymi. Społeczno-kulturowa funkcja materialnych śladów przeszłości w Dolinie Nilu (na przykładzie plemienia Manasir z północnego Sudanu)

Wydział Historyczny: Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM

Owidiusz polskich romantyków. Inspiracje, nawiązania, analogie

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Instytut Filologii Polskiej

Paradygmatyczny u(ś)cisk wychowania. Zarys koncepcji ujęcia paradygmatu nauki jako widowiska kulturowego

Celem artykułu jest zarys koncepcji paradygmatu nauki sprowadzonego do widowiska kulturowego. Zasadniczymi kontekstami dla naszych rozważań sa definicje paradygmatu podane przez T. S. Kuhna i Z. Kwiecińskiego. W nawiązaniu do nich zostanie wyłonionych siedem faz rozwoju/przekształceń paradygmatu, następnie sięgniemy do jego odniesień naukowych i mitycznych powiązanych z technologią, z różnymi formami i funkcjami rytuału oraz z procesem rytualizacji. W wyniku zebranych tutaj informacji dojdziemy do stanowiska, z którego może wynikać, że paradygmat nauki jest widowiskiem społeczno-kulturowym. Zestawione tutaj wnioski pozwolą nam przejść do przykładu związanego z wychowaniem, - z paradygmatem wychowania i wyjaśnić sobie, na czym polega – zgodnie z tytułem artykułu – różnica między uściskiem a uciskiem wychowania. Całość kończy podsumowanie, w którym omówimy związek technologii rytualizacji i polityczności z władzą oraz zestawię w punktach informacje na temat paradygmatu. (PS – w tytule u(ś)cisk można tłumaczyć: ucisk/uścisk)

„Wyłanianie” się podmiotu w autopojetycznie pojmowanej szkole

Istotą artykułu jest dookreślenia podmiotowości w systemie autopojetycznym, jakim może być szkoła. Na początku postaramy się dookreślić znaczenie rozumienia podmiotu i podmiotowości. Przy czym, poszukując ich źródłowych odniesień odwołamy się do myśli Arystotelesa i Kartezjusza, by następnie poddać je krytyce jako niespełnionych oczekiwań nowożytnej i współczesnej cywilizacji. Jednak, powołując się dalej na poglądy M. Heideggera w tym temacie, okazuje się, że podmiot może być traktowany zgoła inaczej niż opisuje to literatura przedmiotu. Przybliżając zatem inne ujęcie podmiotu, postaramy się wykazać, że wyłania się on na styku jego związku z osobowością, co sugeruje, że to właśnie kształcenie i kształtowanie powinno być traktowane jako najważniejsza dziedzina ludzkiej wiedzy. Dopełnienie tej tezy będzie zatem wymagało wyjaśnienia takich pojęć, jak: osobowość i praktyka edukacyjna. I skoro zatem praktyka edukacyjna jest tak istotna i dla kształtowania osobowości, i wyłaniania się podmiotu, to w dalszej części naszej wypowiedzi położymy nacisk na zinstytucjonalizowaną formę praktyki edukacyjnej czyli nauczanie klasowo-lekcyjne, traktowane jako układ autopojetyczny. Wyjaśnienie znaczenia tego układu będzie stanowić kolejną fazę toczonych tutaj rozważań, a ich celem będzie obrona poglądu, że to, co zostanie „wniesione” do klas szkolnych w postaci zasobów i reguł na początku każdego roku szkolnego, będzie się przekładać na kształtowanie i kształcenie osobowości, i tym samym na możliwości samodoświadczania „Się” podmiotowości. Ponieważ pogląd ten może budzić pewne zastrzeżenia, toteż powołamy się na pewne rozważania dotyczące istnienia tzw. podmiotu rekonstruującego, a więc takiego, który wpisany jest w sens istnienia np. projekcji filmowej, spektaklu teatralnego, czytanej książki.

I am a Child. Hypothesis on Spectator Pedagogy

The paper consists of series of suggestions and historical references on the basis of which it would become possible to think and practice „spectator pedagogy” in performing arts. Contemporary performance practices can claim for new kind of political relevance by focusing on the way spectator´s corporeal experience changes during and through theatrical situation. Naive body produced by a performance is also most susceptible for thoroughgoing political and ecological change. This is the first outline by its author on this topic.

Polski Hamlet

Chapter is an attempt at reconstruction of the culminating moment of the first stage of the Polish reception of Shakespeare's "Hamlet". It has been entirely devoted to J. Słowacki's "Horsztyński". There is no doubt that "Horsztyński" should be viewed as the fullest and deepest interpretation of Shakespearean elements in the literary output of Juliusz Słowacki. Numerous citations and references to the works of the Elizabethan dramatist reach deeply into the structure of the world and human's life. Thanks to many adductions (citations) to Shakespeare, Słowacki approached the so much important problem for the Romantic period in Polish literature, namely the problem of individual tragedy of existence of the main character of a play and a clash with historical dilemmas of the community. The analysis of the text is aimed at showing all references to Shakespearean masterpiece with a particular emphasis on the hamletism of the charactwe of Szczęsny Kossakowski. The author describes the motif of betrayal, ever-present on different levels of the text structure, which in the most complete way describes the organisation of space between humans and their interaction in "Horsztyński". The author focuses his attention on detailed description and analysis of the recurrent themes frequently repeated in Szczęsny's statements, namely motifs of "man-harp", "man-actor in the theatre of the world", and "man-puppet", harlequin, clown. These motifs prove the sensibility of Szczęsny's to the theatrical aspect of the surrounding reality. The motif of darkness and of a blind man groping his way in the darkness so frequent in Szczęsny's statements can be interpreted as a manifestation of utter lack of hope and the feeling of uselessness of one's existence in the world.