Paradygmatyczny u(ś)cisk wychowania. Zarys koncepcji ujęcia paradygmatu nauki jako widowiska kulturowego

Celem artykułu jest zarys koncepcji paradygmatu nauki sprowadzonego do widowiska kulturowego. Zasadniczymi kontekstami dla naszych rozważań sa definicje paradygmatu podane przez T. S. Kuhna i Z. Kwiecińskiego. W nawiązaniu do nich zostanie wyłonionych siedem faz rozwoju/przekształceń paradygmatu, następnie sięgniemy do jego odniesień naukowych i mitycznych powiązanych z technologią, z różnymi formami i funkcjami rytuału oraz z procesem rytualizacji. W wyniku zebranych tutaj informacji dojdziemy do stanowiska, z którego może wynikać, że paradygmat nauki jest widowiskiem społeczno-kulturowym. Zestawione tutaj wnioski pozwolą nam przejść do przykładu związanego z wychowaniem, - z paradygmatem wychowania i wyjaśnić sobie, na czym polega – zgodnie z tytułem artykułu – różnica między uściskiem a uciskiem wychowania. Całość kończy podsumowanie, w którym omówimy związek technologii rytualizacji i polityczności z władzą oraz zestawię w punktach informacje na temat paradygmatu. (PS – w tytule u(ś)cisk można tłumaczyć: ucisk/uścisk)

The aim of the article is to provide an outline of the conception of science reduced to a cultural spectacle. The essential contexts for the considerations have been the definitions of paradigm given by T.S. Kuhn and Z. Kwieciński. With reference to them, seven phases of development/transformation of a paradigm will be presented, after which its scientific and mythical references related to technology, various forms and functions of a ritual as well as the process of ritualization will be mentioned. As a result of the information gathered here, we shall come to a conclusion which may suggest that the paradigm of science is a social-cultural spectacle. This, in turn, will allow us to proceed to an example related to education, to the paradigm of education, and explain the difference – expressed in the title of the article – between oppression and grip of education. Finally, the connection between the technology of ritualization, politics and power will be discussed, and information about paradigm will be compiled in points.