Perfektivitet og imperfektivitet i dansk og polsk - et kontrastivt studium i aspekt og aktionsart

Rozprawa jest próbą wypracowania kompromisu pomiędzy skrajnie morfologicznymi i uniwersalistycznymi podejściami do problematyki aspektu. Jej głównym celem jest wykazanie, jakimi środkami językowymi wyrażane są w języku duńskim i polskim perfektywność i imperfektywność. Za punkt wyjścia przyjęto ujęcie aspektu jako kategorii semantycznej, której wykładniki mogą mieć zróżnicowany charakter. Jednocześnie założono, że aspekt wyrażany jest w kontekście szerszym niż sama forma czasownika, a ostateczna wartość aspektu na poziomie zdania jest ściśle związana z rodzajem czynności (Aktionsart), do którego sytuacja opisywana w danym zdaniu należy. Zdefiniowano pojęcie konstelacji werbalnej (za Smith 1997), która składa się z podmiotu, orzeczenia oraz ewentualnie dopełnienia lub okolicznika miejsca/kierunku i stanowi minimalny kontekst, w którym rodzaje czynności mogą być wyrażane. W zaproponowanej teorii aspektu przewidziano dwie nadrzędne wartości semantyczne -perfektywność i imperfektywność, w ramach których ze względu na brak inwariantu semantycznego wyróżniono odpowiednio trzy typy znaczeń perfektywnych (terminatywne, inchoatywne i semelfaktywne) oraz dwa typy znaczeń imperfektywnych (kursywne i habitualno-generyczne). W celu ustalenia wspólnych mianowników semantycznych dla obu nadrzędnych grup na nowo zdefiniowano reichenbachowski czas zdarzenia, czas mówienia oraz czas odniesienia. Otrzymane definicje łączą perfektywność z punktowym a imperfektywność - z linearnym czasem odniesienia. Obszar badań ograniczono do środków wyrazu perfektywności i imperfektywności w duńskich i polskich prostych zdaniach oznajmujących bez negacji, odnoszących się do przeszłości. Ponadto pominięto zjawiska związane z tzw. dokonanością i niedokonanością sekundarną, w tym między innymi czasowniki wieloprefiksowe. Mimo pewnych podobieństw w wyrażaniu perfektywności i imperfektywności w obu badanych językach, różnice w charakterze wykładników znaczeń aspektualnych języka duńskiego i polskiego są znaczne. W związku z brakiem możliwości wyrażania znaczeń aspektualnych za pomocą odpowiednich afiksów w języku duńskim zachodzi duże ryzyko błędnej interpretacji wartości aspektualnej zdania. Istnieje jednak szereg konstrukcji syntaktycznych umożliwiających jednoznaczne oznaczenie perfektywności lub imperfektywności. W języku polskim znaczenia aspektualne mogą być wyrażane przede wszystkim za pomocą wykładników morfologicznych, lecz również za pomocą konstrukcji składniowych.

Linguistische und psychodidaktische Grundlagen des Fremdsprachenlernens im Seniorenalter

The article is an introduction to the discussion about the linguistic and psychodidactic concepts justifying the thesis that the senior language learners are able to learn foreign languages and that they can achieve educational success in the process of foreign language learning.

Ausgewählte Aspekte der Textsorte autographes Vorwort einer wissenschaftlichen Abhandlung im Deutschen und Polnischen - Versuch einer Konfrontation

The purpose of this article has been to compare texts of forewords in Polish and German scientific monographs. The analysis has focused on the following selected aspects: the structure of the forward and its position in relation to other parts of the monograph, the title as well as introductory and closing remarks. It has been discovered that Polish and German authors have a radically different approach to this type of text, though judging by the fact they call their texts forewords, these texts must belong to the same category.

Rozbudowane niemieckie frazy nominalne i ich polskie odpowiedniki. Studium konfrontatywne

Wydział Neofilologii: Instytut Lingwistyki Stosowanej

Die Organisation und Leitung der Arbeit Mit Audiovisuellen Lehr- und Lernmitteln an der Humboldt-Universität zu Berlin und an Anderen Hochschulen in der Ddr

Heun Hans-Georg, Die Organisation und Ieitung der Arbeit mit audiovisuellen lehr- und Ißrnmitteln an der Humboldt-Universität zu Berlin und an anderen Hochschulen in der DDR (Organization and conducting of work with audiovidual aids at the Humboldt University and other schools of higher education in the German Democratic Republic), „Neodidagmata” XX, Poznan 1991, Adam Mickiewicz University Press, pp. 131-136. ISBN 83-232-0302-4. ISBN 0077-653X. Received: November 1987. Audiovisual aids have become now an indispensable help for teachers. The centre of audiovisual aids at the Humboldt University in Berlin performs the following tasks: a) production of audiovisual materials; b) technical service of classes and lectures and seminars and repairing of the equipment; c) information on new audiovisual aids and lending services; d) training of students and university teachers in operating audiovisual aids; e) studies on application of audiovisual aids in schools of higher education.