Ograniczona względami ekonomicznymi dostępność świadczeń zdrowotnych a naruszenie przez lekarza reguł ostrożności

Odpowiedzialność karną lekarza łączy się powszechnie z problematyką błędu medycznego, choć właściwie odpowiada on nie za sam błąd medyczny, jako że prawo karne nie zna przestępstwa polegającego na popełnieniu błędu medycznego, ale za ewentualne jego skutki, które mogą być kwalifikowane jako nieumyślne spowodowanie śmierci, nieumyślne spowodowanie ciężkiego, średniego albo lekkiego uszczerbku na zdrowiu bądź nieumyślne narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Nie można oczywiście wykluczyć wystąpienia sytuacji, w której lekarz swoim zachowaniem zrealizowałby znamiona typu umyślnego, jednakże na potrzeby niniejszej publikacji przyjęto, że co do zasady lekarz działa w celu ratowania dóbr prawnych, jakimi są życie i zdrowie pacjenta, nie zaś z zamiarem narażenia ich na niebezpieczeństwo bądź naruszenia, a ewentualne negatywne skutki dla życia i pacjenta, powstałe w miejsce lub obok zamierzonego stanu rzeczy, nie są przez niego objęte umyślnością. Kluczowym warunkiem uznania, że czyn popełniony został nieumyślnie jest ustalenie, że sprawca naruszył reguły ostrożnego postępowania, wymagane w danych okolicznościach. W odniesieniu do zawodu lekarza na pierwszy plan wysuwa się wśród nich wymóg stosowania się do wskazań aktualnej wiedzy medycznej. Autorka przekłada ten obowiązek na grunt realiów systemu ochrony zdrowia i rozważa, jaki wpływ na jego niedopełnienie mają okoliczności ograniczonej względami ekonomicznymi dostępności świadczeń zdrowotnych oraz w jaki sposób niedostatek środków finansowych może rzutować na naruszenie przez lekarza reguł ostrożnego postępowania, o których mowa w art. 9 § 2 Kodeksu karnego.

Ochrona prawa do prywatności a relacjonowanie przebiegu rozprawy głównej w polskim procesie karnym

Przedmiotem artykułu jest problem ochrony prawa do prywatności w polskim procesie karnym w kontekście relacjonowania przebiegu rozprawy głównej przez media. Analizie zostały poddane zarówno warunki dopuszczalności relacjonowania rozprawy, przedmiot ingerencji, jak i podmioty, których prawo do prywatności może być naruszone w toku relacjonowania rozprawy głównej przez media. Prawo do prywatności jest współcześnie chronione nie tylko przez normy prawa cywilnego, ale również przez prawo konstytucyjne, stąd obowiązek przestrzegania i poszanowania prawa do prywatności ciąży także na organach prowadzących postępowanie karne. Jak wynika z zamieszonych w artykule rozważań, możliwe jest pogodzenie pozornie sprzecznych celów procesu karnego z koniecznością poszanowania prawa do prywatności, a sfera prywatna jednostek podlega ochronie również w procesie karnym. Wśród zagrożeń dla efektywnej ochrony prawa od prywatności należy jednak wskazać brak sankcji za złamanie zakazu publikacji danych osobowych czy wizerunku, którego nie przewidują ani normy prawa karnego ani prawa prasowego.

Znaczenie klauzuli „wypadku mniejszej wagi” w polskim prawie karnym

Artykuł dotyczy znaczenia klauzuli „wypadku mniejszej wagi” w polskim prawie karnym. Obecna regulacja tej instytucji budzi wiele wątpliwości, które mają niebagatelne znaczenie dla praktyki prawa karnego. Część przedstawicieli doktryny traktuje ją jak dyrektywę wymiaru kary, a część jak odrębny sposób tworzenia typu uprzywilejowanego. Wybranie jednego z powyższych ujęć prowadzi do rozbieżności w procesie stosowania prawa karnego materialnego, a także w procesie wymierzania kary dla sprawcy przestępstwa. W artykule dokonano przeglądu różnych sposobów rozumienia klauzuli „wypadku mniejszej wagi” oraz implikacji wynikających z ich przyjęcia. W podsumowaniu zawarto również postulat większego dookreślenia znaczenia tej klauzuli.

Ochrona czci człowieka a satyra i karykatura jako element wolności sztuki – rozważania na gruncie polskiego i niemieckiego prawa karnego

Cześć człowieka jako dobro szczególnie często naruszane bez wątpienia zasługuje na ochronę w świetle prawa karnego. Z drugiej strony, każdemu człowiekowi przysługuje wolność swobody wypowiedzi, w tym artystycznej, która może się przejawić w formie satyry i karykatury. Rodzi się zatem pytanie, gdzie należałoby postawić granicę, ażeby wolność ta mogła być realizowana bez uszczerbku dla czci człowieka. W niemieckim kodeksie karnym tę kwestię reguluje § 193 StGB, który stanowi o ,,zachowaniu uprawnionych interesów”. Przepis ten jest swoistym rodzajem kontratypu, który pozwala przy spełnieniu szeregu warunków, na nieponiesienie odpowiedzialności karnej przez osobę która wygłasza wypowiedzi, mogące naruszyć cześć człowieka. Do warunków tych doktryna niemiecka zalicza także działanie w ramach wolności artystycznej.

Prostytucja w aspekcie prawnym i jej skutki psychiczno-społeczne

Zgodnie z art. 203 Kodeksu karnego zabronione jest uprawianie prostytucji. Jednakże prostytucja jest to powszechnie istniejące zjawisko – fakt społeczny. Istnieje wiele czynników, dzięki którym dziewczyny decydują się na taki, a nie inny sposób zarabiania pieniędzy. Obecnie także pojawiła się nowa jego forma, a mianowicie sponsoring. Prostytucja jako zjawisko nie jest społecznie szkodliwa. Problem pojawia się, gdy nasilają się przyczyny tego stanu rzeczy, m.in. zanikanie silnych więzi społecznych, głębokiej emocjonalności czy utrata poczucia tożsamości. Seks niewątpliwie jest dziedziną życia człowieka. O sposobie zaspokojenia popędowych napięć seksualnych, a także o poziomie osiąganej przy tym satysfakcji nie decydują funkcje narządów płciowych, a cała osobowość. Seks pełni różne funkcje, a mianowicie psychologiczną, społeczną i biologiczną. Społeczeństwa były różnie nastawione do zjawiska prostytucji. Przez jednych była ona społeczne akceptowana, zaś przez drugich surowo represjonowana. Prostytucja w świetle prawa karnego oznacza nierząd prowadzony w celu osiągnięcia zysku. Także w związku z prostytucją jest karalne stręczycielstwo, kuplerstwo i sutenerstwo. Następstwa prostytucji mogą być psychologiczne i psychiatryczne. Pierwsze z nich polegają na tym, że młoda kobieta nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji jakie mogą być po zdecydowaniu się na taką formę pracy, nie ma świadomości jak obciąża swoją psychikę. Kobiety mają do czynienia z przemocą i brutalnością w tym zawodzie, są upokarzane i wyszydzane przez klientów. Drugie natomiast polegają na tym, że kobieta sama do siebie traci szacunek, a potem zaczyna nawet siebie nienawidzić. Nawet jeśli kobieta z tym zerwie, pozostaje w niej poczucie winy i trauma wstydliwej przeszłości. Istnieją natomiast międzynarodowe regulacje prawne związane ze zjawiskiem prostytucji. Jedną z nich jest Konwencja ONZ w sprawie Eliminacji Wszelkich form Dyskryminacji Kobiet i druga Konwencja ONZ w sprawie Zwalczania Handlu Ludźmi i Eksploatacji Prostytucji.

Espionage against Poland in the Documents and Analyses of the Polish Special Services (1944 - 1989) - as Illustrated by the Intelligence Activities of the USA

The text analyses the intelligence activity against Poland in the period 1944-1989. The paper also contains a case study, i.e. an analysis of the American intelligence service activity held against Poland. While examining the research thesis, the author used the documents and analyses prepared by the Ministry of Internal Affairs. In order to best illustrate the point, the author presented a number of cases of persons who spied for the USA, which was possible thanks to the analysis of the training materials of the Ministry of Internal Affairs directed to the officers of the Security Service and the Citizens’ Militia. The text tackles the following issues: (1) to what extent did the character of the socio-political system influence the number of persons convicted for espionage against Poland in the period under examination?, (2) what was the level of interest of the foreign intelligence services in Poland before the year 1990?, (3) is it possible to indicate the specificity of the U.S. intelligence activity against Poland? 1) The analysis of data indicates that the period 1946-1956 witnessed a great number of convictions for espionage, which is often associated with the peculiar political situation in Poland of that time. Up to 1953, the countries of the Eastern bloc had reproduced the Stalin’s system, which only ceased due to the death of Stalin himself. Since then, the communist systems gradually transformed into the system of nomenklatura. Irrespective of these changes, Poland still witnessed a wave of repressions, which resulted from the threats continuously looming over the communist authorities – combating the anti-communist underground movement, fighting with the Ukrainian Insurgent Army, the Polish government-in-exile, possible revisionism of borders, social discontent related to the socio-political reforms. Hence, a great number of convictions for espionage at that time could be ascribed to purely political sentences. Moreover, equally significant was the fact that the then judicial practice was preoccupied assessing negatively any contacts and relations with foreigners. This excessive number of convictions could ensue from other criminal-law provisions, which applied with respect to the crimes against the State, including espionage. What is also important is the fact that in the Stalin’s period the judiciary personnel acquired their skills and qualifications through intensive courses in law with the predominant spirit of the theory of evidence and law by Andrey Vyshinsky. Additionally, by the decree of 1944 the Penal Code of the Polish Armed Forces was introduced; the code envisaged the increase in the number of offences classified as penalised with death penalty, whereas the high treason was subject to the military jurisdiction (the civilians were prosecuted in military courts till 1955; the espionage, however, still stood under the military jurisdiction). In 1946, there was introduced the Decree on particularly dangerous crimes in the period of the State’s recovery, which was later called a Small Penal Code. 2) The interest that foreign intelligence services expressed in relation to Poland was similar to the one they had in all countries of Eastern and Central Europe. In the case of Poland, it should be noted that foreign intelligence services recruited Polish citizens who had previously stayed abroad and after WWII returned to their home country. The services also gathered information from Poles staying in immigrant camps (e.g. in FRG). The activity of the American intelligence service on the territory of FRG and West Berlin played a key role. The documents of the Ministry of Internal Affairs pointed to the global range of this activity, e.g. through the recruitment of Polish sailors in the ports of the Netherlands, Japan, etc. In line with the development in the 1970s, espionage, which had so far concentrated on the defence and strategic sectors, became focused on science and technology of the People’s Republic of Poland. The acquisition of collaborators in academic circles was much easier, as PRL opened to academic exchange. Due to the system of visas, the process of candidate selection for intelligence services (e.g. the American) began in embassies. In the 1980s, the activity of the foreign intelligence services concentrated on the specific political situation in Poland, i.e. the growing significance of the “Solidarity” social movement. 3) The specificity of the American intelligence activity against Poland was related to the composition of the residency staff, which was the largest in comparison to other Western countries. The wide range of these activities can be proved by the quantitative data of convictions for espionage in the years 1944-1984 (however, one has to bear in mind the factors mentioned earlier in the text, which led to the misinterpretation of these data). Analysing the data and the documents prepared by the Ministry of Internal Affairs, one should treat them with caution, as, frequently, the Polish counter-intelligence service used to classify the ordinary diplomatic practice and any contacts with foreigners as espionage threats. It is clearly visible in the language of the training materials concerned with “secret service methods of the intelligence activity” as well as in the documents on operational activities of the Security Service in relation to foreigners. The level of interest the USA had in Poland was mirrored in the classification of diplomatic posts, according to which Warsaw occupied the second place (the so-called Group “B”) on the three-point scale. The CIA experienced spectacular defeats during their activity in Poland: supporting the Polish underground anti-communist organisation Freedom and Independence and the so-called Munich-Berg episode (both cases took place in the 1950s). The text focuses only on selected issues related to the espionage activities against Poland. Similarly, the analysis of the problem has been based on selected sources, which has limited the research scope - however, it was not the aim of the author to present the espionage activity against Poland in a comprehensive way. In order to assess the real threat posed by the espionage activity, one should analyse the case of persons convicted for espionage in the period 1944-1989, as the available quantitative data, mentioned in the text, cannot constitute an explicit benchmark for the scale of espionage activity. The inaccuracies in the interpretation of data and variables, which can affect the evaluation of this phenomenon, have been pointed out in the text.