Ograniczona względami ekonomicznymi dostępność świadczeń zdrowotnych a naruszenie przez lekarza reguł ostrożności

Odpowiedzialność karną lekarza łączy się powszechnie z problematyką błędu medycznego, choć właściwie odpowiada on nie za sam błąd medyczny, jako że prawo karne nie zna przestępstwa polegającego na popełnieniu błędu medycznego, ale za ewentualne jego skutki, które mogą być kwalifikowane jako nieumyślne spowodowanie śmierci, nieumyślne spowodowanie ciężkiego, średniego albo lekkiego uszczerbku na zdrowiu bądź nieumyślne narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Nie można oczywiście wykluczyć wystąpienia sytuacji, w której lekarz swoim zachowaniem zrealizowałby znamiona typu umyślnego, jednakże na potrzeby niniejszej publikacji przyjęto, że co do zasady lekarz działa w celu ratowania dóbr prawnych, jakimi są życie i zdrowie pacjenta, nie zaś z zamiarem narażenia ich na niebezpieczeństwo bądź naruszenia, a ewentualne negatywne skutki dla życia i pacjenta, powstałe w miejsce lub obok zamierzonego stanu rzeczy, nie są przez niego objęte umyślnością. Kluczowym warunkiem uznania, że czyn popełniony został nieumyślnie jest ustalenie, że sprawca naruszył reguły ostrożnego postępowania, wymagane w danych okolicznościach. W odniesieniu do zawodu lekarza na pierwszy plan wysuwa się wśród nich wymóg stosowania się do wskazań aktualnej wiedzy medycznej. Autorka przekłada ten obowiązek na grunt realiów systemu ochrony zdrowia i rozważa, jaki wpływ na jego niedopełnienie mają okoliczności ograniczonej względami ekonomicznymi dostępności świadczeń zdrowotnych oraz w jaki sposób niedostatek środków finansowych może rzutować na naruszenie przez lekarza reguł ostrożnego postępowania, o których mowa w art. 9 § 2 Kodeksu karnego.

Criminal liability of a physician is commonly connected with the issue of medical error. However, precisely speaking a doctor is not liable for the medical error itself since the criminal law does not provide for that type of criminal offence, but for its potential consequences which may be qualified as manslaughter, unintentional causing of serious, average or light detriment to the health or unintentional exposure to danger of loss of life or grievous bodily harm. One cannot exclude the occurrence of situations when a doctor by his behaviour fulfils the features of intentional crime, however for the purposes of this paper, it is reasonable to assume that generally a physician intents to protect personal interests, such as life and health of a patient, and does not act with the intention to infringe them or expose them to danger, and any plausible negative consequences for life and health of a patient which arise from or as a result of a given situation are not deliberate. A key condition indicating that the act has been committed unintentionally is the fact that the perpetrator infringed the precautionary measures required under particular circumstances. With respect to the physician the requirement to act in accordance with the actual medical knowledge seems to play a key role. The author contrasts this obligation with the system of health protection and discusses how the economically limited health care benefits influence the failure to comply with it, as well as how the shortage of financial resources may impact on the breach by a doctor of the precautionary measures stipulated in art. 9 § 2 of the Criminal Code.