Słownik języka miyako Nikołaja Newskiego: rekonstrukcja oraz analiza etnolingwistyczna rękopisu

Wydział Neofilologii: Katedra Orientalistyki

De/montaż miasta w prozie Stanisława Lema

Interpretacja trylogii Stanisława Lema "Czas nieutracony" ze szczególnym uwzględnieniem historycznego kontekstu związanego z okresem okupacji Lwowa.

Kryzys demokracji liberalnej - wybrane problemy rządzenia, legitymizacji i reprezentacji

Główna problematyka zawarta w tekście dotyczy: (1) znaczenia i zakresu kryzysu w gospodarce i polityce, (2) przyjęcia przez państwo i społeczeństwo logiki racjonalności ekonomicznej jako paradygmatu postępowania, (3) przewartościowania pojęcia polityki, co wiąże się m.in. z przyjęciem przez rządzących roli zarządców wybranych sfer państwa oraz z posługiwaniem się przez nich logiką „mieszanej racjonalności” („logiką władzy” i „logiką racjonalności ekonomicznej”), (4) wyzwań związanych z dystrybucją dóbr, (5) reprezentacji i legitymizacji w demokracji liberalnej. Gospodarka kapitalistyczna wpływa na wszystkie sfery życia społecznego, co zmusza do przedstawienia jej „modus operandi”. Charakterystyczne cechy oddziaływania to: (1) racjonalność formalna, (2) dogmat efektywności i ilościowej mierzalności, (3) reprodukcja ideologii mówiącej o wolnej woli jednostki, niezależnie od kontekstu społecznego, (4) wymuszanie odpowiedniej dla siebie reprodukcji siły roboczej, (5) kolonizacja kolejnych sfer aktywności społecznej (np. edukacji i szkolnictwa wyższego), (6) wpływ na wykluczenie grup społecznych ze względu na poziom zabezpieczenia materialnego. Wszystko to sprowadzić można do pojęcia logiki racjonalności ekonomicznej. Rządzący posługują się „mieszaną strategią”, która oparta jest na dwóch logikach postępowania – (1) logice władzy, (2) logice racjonalności ekonomicznej. Logika władzy to nic innego jak dążenie do zdobycia i utrzymania władzy, gdzie władza sama w sobie staje się celem, natomiast struktury państwa stanowią przestrzeń, którą należy przejąć lub opanować. Rządzący aby ukryć swoją bezideowość i konflikty w walce o przejęcie struktur państwa uprawiają politykę „na zewnątrz”, która przyjmuje formę „festiwalu” agonicznego dyskursu. Taka polityka możliwa jest dzięki rozdawnictwu podczas redystrybucji dóbr (niezgodnie z racjonalnością ekonomiczną) lub/i dzięki instrumentalnemu traktowaniu dystrybucji uznania. W związku z niemożnością utrzymania wysokiego poziomu rozdawnictwa, szczególnie w sytuacji kryzysu gospodarczego, rządzący chętnie posługują się logiką racjonalności ekonomicznej. Rozwiązania oparte na racjonalności ekonomicznej, mimo ich negatywnego odbioru przez społeczeństwo, wprowadzane są przy zastosowaniu argumentacji zagrożenia bezpieczeństwa (gospodarczego, socjalnego, narodowego itd.). Tym samym państwo wycofuje się z rządzenia na rzecz zarządzania niektórymi sferami państwa. Nie można tego nazwać inaczej jak „ucieczką” od odpowiedzialności, co jest szczególnie zauważalne w sytuacjach destabilizacji gospodarczej. W takich sytuacjach mamy do czynienia z „outsourcingiem zadań” państwa, co przyjmować może różne formy – (1) przenoszenie funkcji na inne instytucje przy zachowaniu kompetencji kontrolnych lub (2) przenoszenie obowiązków na inne własne instytucje, które wcześniej pełniły inną rolę. Wszystko to można nazwać rekonfiguracją funkcji państwa w związku z dominacją gospodarki kapitalistycznej i oddziaływaniem logiki racjonalności ekonomicznej. W tekście podjęto również problem dystrybucji dóbr i uznania, jednakże jedynie w aspekcie jej instrumentalizacji przez rządzących. Można wysunąć tezę, że liberalne koncepcje wolności jednostki oraz priorytet dla własności prowadzą do łatwiejszego ideologicznego uzasadnienia stosowania mieszanych strategii i racjonalności. W tekście przedstawiono też tezę o instrumentalizacji dystrybucji dóbr, tzn. instrumentalnego wykorzystywania dowartościowania różnych mniejszości w ramach systemu politycznego. Należy też stwierdzić, że dominacja logiki wolnego rynku prowadzi do deprecjacji redystrybucji dóbr w stosunku do gloryfikacji problematyki uznania. Tekst jest jedynie zarysowaniem problematyki wyczerpywania się formuły demokracji liberalnej, co przedstawiono na wybranych zagadnieniach. Podjęty problem demokracji liberalnej nie skupia się na próbie odtworzenia modelu tego rodzaju demokracji, raczej ważniejsze było stwierdzenie przejmowania w działaniu czegoś, co można określić mianem logiki racjonalności ekonomicznej. Wartą dalszego analizowania jest sama logika „mieszanej racjonalności”, którą sprowadzono do przenikania się „logiki władzy” i „logiki racjonalności ekonomicznej”.

Analiza proteomiczna kompleksów tworzonych przez białko hDPY30 w komórkach ludzkich

Wydział Biologii

Wpływ czynników środowiskowych na układ odpornościowy i wczesno-sezonową aktywność chrząszczy z rodzaju Nicrophorus (Coleoptera: Silphidae)

Wydział Biologii: Instytut Biologii Środowiska

Barwienie spółgłosek i wokalizm w historii języka irlandzkiego

Wydział Anglistyki

Ku metodzie integralnej w teologii fundamentalnej. Sposoby konstruowania interdyscyplinarnych działań w poszukiwaniu locorum theologicorum. Zastosowanie i weryfikacja na przykładzie życia i twórczości Simone Weil

Niniejsza praca powstała z rozpoznanej potrzeby projektowania nowych ujęć poznawczych w teologii obejmujących, w tym samym stopniu, odniesienia do dziedzin teologicznych, jak i innych nauk. Podjęto próbę skonstruowania procedur badawczych, które mogą stać się punktem wyjścia ku stworzeniu pełnej metody integralnej w teologii fundamentalnej. Stąd tytuł pracy Ku metodzie integralnej w teologii fundamentalnej. Budowanie nowych zasad aktywności badawczej związane jest zawsze z etapem konstrukcyjnym i etapem weryfikacyjnym przygotowanych narzędzi, co zostało wyartykułowane w podtytułach: Sposoby konstruowania interdyscyplinarnych działań w poszukiwaniu »locorum theologicorum«. Zastosowanie i weryfikacja na przykładzie życia i twórczości Simone Weil. Tym samym praca jest dwuczęściowa. Celem pierwszej części jest przedstawienie, w jaki sposób konstruować poszukiwania nowych locorum theologicorum. Druga część pracy ma charakter weryfikacyjny. Opracowane narzędzia badawcze zostały zastosowane do odpowiedzi na pytanie: Na ile życie i twórczość francuskiej myślicielki, Simone Weil, może stać się źródłem dla tworzonych współcześnie opinii teologicznych? W przedstawianej pracy powiązano, dość ściśle, konstruowanie integralnego ujęcia badawczego z poszukiwaniem nowych czy reinterpretacją już rozeznanych miejsc teologicznych. Główny cel pracy związany jest z opisywaniem działań, które uprawdopodobniają otrzymanie nowych treści. Przyjęty sposób działania to wyjaśnianie, nie mające statusu pełnej prawdziwości logicznej; jednak jest ono procedurą, która pozwala w pewnym stopniu obiektywizować subiektywne dane płynące z otaczającej nas rzeczywistości. Pozwoliło to na kompetentne poruszanie się w przestrzeni zdań uznanych za prawdziwe zarówno w ramach teologii, jak i innych nauk. Dlatego w tej pracy skupiono się na przedstawieniu procedur poszukiwań, weryfikacji i możliwego zastosowania w badaniach naukowych współczesnych miejsc teologicznych. Ważniejszy jest sposób otrzymywania określonych wyników, a wynik tychże działań doceniony jest dopiero na etapie weryfikacyjnym skonstruowanych narzędzi badawczych. W części pierwszej pracy skupiono się na tworzeniu ogólnych zasad myślenia w ramach teologii fundamentalnej. Konstruowanie narzędzi badawczych rozpoczęto od rozeznania i przedstawienia najgłębszych fundamentów, korzeni zastosowanych procedur poprzez opis zasad opracowywania i przygotowywania działań operacyjnych. Określenie tych zasad związane jest z wprowadzeniem nowego sposobu ujmowania problematyki badawczej poprzez tak zwane myślenie modelowe. Pozwala ono na włączenie w proces uzasadniania otrzymanych wyników, oprócz dowodzenia i tłumaczenia, również tak zwanego wyjaśniania, poprzez zataczanie coraz wyższych kręgów po metodycznej spirali, której osią jest odniesienie do Bożego Objawienia odczytanego we wspólnocie Kościoła. Dzięki temu otrzymano śmiałą hipotezę, w której uwzględniono w tym samym stopniu Objawienie Boga, jak i adresata tegoż, z jego pełnym osadzeniem w rzeczywistościach ziemskich. Holistyczne, w ramach tworzonego modelu, ujmowanie problematyki pozwoliło również na ukazywanie ciągle nowych aspektów tworzonej metody integralnej. Opracowane zostały zasady konstruowania modelu ujmowania rzeczywistości Objawienia w aspekcie przedmiotowym. Jako podstawę działań przyjęto istniejącą już w teologii fundamentalnej metodę historiozbawczą. Przechodząc do systematycznej prezentacji, jako odniesienia graniczne tworzonego modelu «przestrzeni eklezjalnej» wprowadzono ujęcia teologiczne św. Ireneusza z Lyonu i św. Justyna Męczennika. Konstruując narzędzia pozwalające na ujęcia podmiotowe treści przeżyć odbiorcy Objawienia jako odniesienia graniczne wprowadzono koncepcje Umberto Eco, Geralda O’Collinsa i Paula Ricoeura. Pozwalają one na modelowe ujęcie ludzkich przeżyć jako «dzieła otwartego». W etapie czwartym podjęto próbę ustalenia zasad wzajemnego przenikania się ujęć przedmiotowych i podmiotowych problematyki badawczej, by stworzyć ujęcie integralne w opracowywaniu treści teologicznych. Powstały model «wzajemnych oddziaływań» okazał się przydatnym narzędziem w ocenie teologicznego potencjału interdyscyplinarnych oddziaływań pomiędzy teologią fundamentalną a treściami innych nauk. Pozwolił on doprecyzować warunki możliwości przyjęcia jakiejś ludzkiej aktywności jako locus theologicus z zachowaniem odpowiedniej relacji do Objawienia odczytanego we wspólnocie Kościoła z możliwym do osiągnięcia stopniem obiektywizacji. W cześć drugiej pracy realizuje się konieczną w naukach weryfikację opracowanych narzędzi badawczych i uwiarygodnienia działań operacyjnych poprzez zastosowanie do analizy konkretnego przypadku, którym jest życie i twórczość Simone Weil. Praca w tej części również została podzielona na etapy według aspektowego ujęcia umożliwiającego różne punkty widzenia tego samego przedmiotu badawczego. Ponieważ opracowane modele teoretyczne tworzą ramy dla nowej twórczości badacza, kolejne etapy weryfikacyjne są dalszym ciągiem budowania sposobów ujęcia ukonkretnionej tematyki. Życie i twórczość Simone Weil zostały przedstawione w czterech perspektywach badawczych. Pierwsza z nich jest ujęciem z punktu widzenia relacji «dzieło – autor dzieła», kolejna wprowadza dodatkowe odniesienia związane z relacją «dzieło – odbiorca dzieła». Trzeci aspekt skupia się na możliwych do odczytania z twórczości Simone Weil, treściach teologicznych na bazie relacji «dzieło – badacz dzieła». Najpłodniejszym badawczo okazało się odniesienie «dzieła», któremu na imię Simone Weil ku wymiarowi eschatologicznemu chrześcijaństwa. Opracowana metoda i przedstawione warunki weryfikacyjne ustalające kryteria w uznaniu jej przemyśleń i koncepcji jako locus theologicus ukazały się jako niezwykle przydatne.

Współczesna debata telewizyjna a konflikt destruktywny

W artykule dowodzi się tezy, że współczesne debaty publiczne, emitowane w telewizji (takie jak emitowany od 2004 roku w TVP2 program Jana Pospieszalskiego „Warto rozmawiać”), są zdarzeniami komunikacyjnymi zasadzonymi na konflikcie destruktywnym, a więc takim, który wg L. Kriesberga, nastawiony jest nie na problem wywołujący frustrację, ale jest manifestacją agresji, a celem sporu staje się nie pokonanie różnic dzielących strony, ale pokonanie oponenta. Wynika to z sytuacji komunikacyjnej debaty telewizyjnej i nastawienia w pierwszej kolejności na zdobycie uwagi, a potem zaspokajanie potrzeb odbiorcy sekundarnego – widza. Podporządkowane są temu takie elementy, jak wybór tematu debaty, jej scenariusz, dobór uczestników, a w dalszej kolejności ich zachowania werbalne i niewerbalne. W rezultacie, w debacie telewizyjnej złamane zostają typowe dla debaty konstruktywnej reguły i strategie, i zastąpione zostają zachowaniami typowymi dla konfliktu destruktywnego, takimi jak: brak otwartości na argumenty drugiej strony, nastawienie na pokonanie antagonisty, niechęć do szukania innych rozwiązań, jak tylko moja wygrana - twoja przegrana, działania nastawione na prowokację i podważanie wiarygodności partnera, przenoszenie ciężaru debaty ze sprawy na osobę, posługiwanie się argumentacją niemerytoryczną, niezgoda na konstruowanie wspólnego stanowiska. Taki wzorzec debaty telewizyjnej, która stała się pośpieszną, bezproduktywną prezentacją rozbieżnych stanowisk, nie prowadzącą do żadnych konkluzji, nastawioną najwyżej na obrażenie rozmówcy i dostarczenie widzowi krótkotrwałych emocji, buduje powszechne przekonania o niemożności dialogu i porozumienia w dyskursie publicznym i dominującym w nim antagonizmie.

(Nie)obecna nauka. Strategie promocyjne polskich czasopism naukowych z zakresu nauk humanistycznych i społecznych

Publikacja powstała w ramach projektu „Współczesna polska humanistyka wobec wyzwań naukometrii” finansowanego ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, numer decyzji 0057/NPHR3/H11/82/2014

O definicjach retorycznych (na przykładzie hasła gender)

W tekście autorka pokazuje, czym są definicje retoryczne. Wskazuje ich cechy (nastawienie na odbiorcę, zastąpienie obiektywistycznego punkt widzenia podmiotowym, zsubiektywizowanym sposobem ujmowania świata, celowe uwydatnienie pewnych cech obiektu, a pomniejszenie, a nawet ukrycie innych) i funkcje (wpływanie na sposób postrzegania świata przez odbiorcę, determinowanie lub próba zdeterminowania jego działań mentalnych lub fizycznych). W swoich rozważaniach odnosi się do potencjału perswazyjnego słów, wynikającego po pierwsze z takich cech języka, jak arbitralność i konwencjonalność symboli językowych, po drugie, ze związku języka z procesami poznawczymi. Pokazuje mechanizmy perswazyjne, które definicje retoryczne wykorzystują. Są to 1) mechanizm wspólnoty świata i języka, 2) mechanizm emocjonalizacji odbioru, i 3) mechanizm symplifikacji rozkładu wartości. Materiałem badawczym są definicje hasła gender, które pojawiły się w polskiej debacie publicznej na przełomie 2013 i 2014 roku.

Determinaty interioru Ligi Narodów lat 20.

Tekst powstał jako część wprowadzająca do książki o Lidze Narodów obejmującej lata 1926-1933. Oczekiwania wydawcy na książkę skromniejszą objętościowo wymusiło istotne zmiany koncepcyjne oraz redakcyjne fragmentów już napisanych. Ta część napisanej już pracy do zmienionej ze względów "organizacyjnych" koncepcji nie przystaje. Walka zaś i opór w istniejących na rynku wydawniczym warunkach, byłyby jałowym biegiem. Zaprezentowany materiał jest zatem wstępną wersją, której cyzelowanie, uzupełnianie i poprawianie nie wyzwalało emocji.

Ocena humanistyki w świetle wyzwań Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki

Za lekturę i uwagi do pierwszej wersji tekstu dziękuję Anecie Drabek i Ewie Rozkosz.

Niemcy jako koordynowana gospodarka rynkowa. Wymiary transformacji i perspektywy rozwoju

Przedmiotem artykułu są zmiany, jakie nastąpiły w niemieckim modelu koordynowanej gospodarki rynkowej od początku XXI wieku. Za najważniejsze z nich uznano: reformy Agendy 2010, wzrost roli zewnętrznej polityki ekonomicznej w polityce zagranicznej Niemiec oraz rozwiązania instytucjonalne, takie jak jednolity rynek wewnętrzny oraz strefa euro, które stworzyły jakościowo nowy kontekst funkcjonowania gospodarki Niemiec. Przedstawiając perspektywy rozwoju modelu koordynacyjnego postawiono tezę, iż zmiany w gospodarce niemieckiej następować będą przede wszystkim pod wpływem presji ze strony pozostałych państw europejskich, w tym zwłaszcza partnerów z Unii Gospodarczej i Walutowej, a także w odpowiedzi na problemy wewnętrzne, takie jak konieczność modernizacji infrastruktury, zwiększenia inwestycji oraz wzrostu płac. Badanie prowadzone jest metodą jakościową i odwołuje się do perspektywy instytucjonalnej różnorodności kapitalizmu (varieties of capitalism).

Przestrzeń możliwości według Haralda Welzera

Recenzja wydanej w 2013 roku pracy niemieckiego psychologa społecznego Haralda Welzera „Selbst Denken. Eine Anleitung zum Widerstand”. Welzer opisuje zachodni ekspansywny modelu rozwoju i poddaje go radykalnej krytyce. Psycholog twierdzi, że dotarł on do kresu swoich możliwości oraz przyczynił się do wybuchu wielu współczesnych kryzysów. Zdaniem Welzera sposób rozwiązywania najważniejszych kryzysów: finansowego, demograficznego, surowcowego i ekologicznego polega dziś głównie na prostym przestawieniu się z eksploatowania przestrzeni (Die Ausbeutung des Raumes) na eksploatowanie przyszłości (Die Ausbeutung des Zukunft). W recenzji pracy poruszone zostały zagadnienia takie jak: niewydolność tradycyjnych instytucji politycznych i społecznych, zmuszających jednostkę do wypracowania indywidualnej „polityki życia” – strategii przetrwania w coraz bardziej nieprzyjaznej rzeczywistości; dychotomia między wzrostem gospodarczym jako zmianą ilościową a rozwojem społecznym jako zmianą jakościową; polityka gabinetu Angeli Merkel, a także jej krytyka ze strony niemieckich intelektualistów; rola Niemiec w czasie kryzysu w Unii Europejskiej.

Kwestia niekonstytucyjności roszczenia informacyjnego z art. 2861 p.w.p. – wybrane zagadnienia

Roszczenie informacyjne jest instrumentem prawnym, przy pomocy którego uprawniony z tytuł prawa do patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego czy też prawa ochronnego na znak towarowy może domagać się, aby sąd zobowiązał określony podmiot do ujawnienia informacji, które są niezbędne dla skutecznego dochodzenia roszczeń przed sądem. Niejednokrotnie bowiem ze względu na niematerialny charakter praw własności przemysłowej ustalenie naruszyciela tych praw oraz skali samego naruszenia jest znacznie utrudnione. Wokół tytułowego roszczenia informacyjnego na gruncie ustawy Prawo własności przemysłowej powstało szereg kontrowersji, którego zwieńczeniem było wniesienie skargi konstytucyjnej w 2015 roku, oczekującej obecnie na rozstrzygnięcie przez Trybunał Konstytucyjny. Realizacja roszczenia tego rodzaju powoduje bowiem, że ochrona praw podmiotu uprawnionego prowadzi nieuchronnie do ograniczenia praw innego podmiotu – zobowiązanego do udzielenia informacji. Wobec tego szczególnie istotne jest respektowanie zasady proporcjonalności przy ustanawianiu ograniczeń praw i wolności obywatelskich. W niniejszym opracowaniu została rozważona zasadność zarzutów niekonstytucyjności omawianej instytucji prawnej i jej zgodności m.in. z prawem do sądu oraz wolnością działalności gospodarczej w zestawieniu z zasadą proporcjonalności ograniczenia praw konstytucyjnych. Na tle wątpliwości co do zgodności z Konstytucją roszczenia informacyjnego przedstawione zostały także kwestie dotyczące wadliwości implementacji dyrektywy unijnej w zakresie roszczenia o udzielenie informacji. Wszystkie zagadnienia zostały omówione na tle stosunków gospodarczych, w jakich uczestniczą podmioty uprawnione do żądania udzielenia informacji, a także zobowiązane do ich udzielenia.