Fazer uma história da própria vida. Narrativa pessoal e memória comunicativa em Paul Schatz im uhrenkasten

This essay offers a reflection on the concepts of identity and personal narrative, a line of argument that is closely interlaced with a subject‘s capacity to self-representation. As self-representation is necessarily composed upon remembrance processes, the question of memory as an element that directly influences the formation of an individual‘s identity becomes an emergent topic. Bearing this objective in mind, I shall highlight the notion of biographic continuity, the ability to elaborate a personal narrative, as an essential prerogative to attain a sense of identitary cohesion and coherence. On the other hand, I will argue that not only experienced memories play a key role in this process; intermediated, received narratives from the past, memories transmitted either symbolically or by elder members of the group or, what has been meanwhile termed ―postmemory‖, also influence the development of an individual‘s identitary map. This theoretical framework will be illustrated with the novel Paul Schatz im Uhrenkasten, written by German post-Holocaust author Jan Koneffke.

Holocaust w powieści Wasilija Grossmana "Życie i los"

Tematem artykułu jest książka bezpośrednio nie zaliczana do literatury Holocaustu, wybitna powieść Życie i los, rosyjskiego pisarza i dziennikarza Wasilija Grossmana, który dziś uznawany jest za jednego z najważniejszych twórców rosyjskich XX wieku. Życie i los okazuje się przykładem ujęcia dramatu Shoah na tle wojny jako części wielkiej Historii poddanej szaleństwom ideologii i polityki nazistów oraz terroru i rosnącego z drugiej strony antysemityzmu w państwie bolszewickim. Jednocześnie Zagłada pozostaje w tym utworze przede wszystkim tragedią konkretnych osób, widziana w porządku pojedynczej ludzkiej egzystencji, która nie daje się nigdy całkowicie sprowadzić do tego, co bezosobowe i masowe. Indywidualna perspektywa humanizuje obraz historii, ale też i go podważa w jego ogólnych strukturach i narracjach. Artykuł opisuje elementy, które składają się na żydowski wątek utworu. Dla jego odczytania ważny okazuje się szerszy kontekst biografii Grossmana i historia powstania oraz wydania powieści Życie i los. Jak widać – rosyjski pisarz dokonał dwóch znaczących gestów w odniesieniu do problemu reprezentacji Zagłady: z jednej strony zwrócił się ku konwencjom literackim, wykorzystał epicki rozmach, kompozycję wielowątkową i panoramiczne ujęcia wraz z ich koncepcją realizmu, wehikularności słowa, a jednocześnie wyszedł poza estetyczne ramy tekstu literackiego, wprowadził elementy lirycznych opisów i autobiograficzne akcenty oraz podkreślił etyczny wymiar całości – jako formy pamięci o tych niezliczonych ofiarach nie tylko Zagłady, ale i każdego XX wiecznego totalitaryzmu.

Bystander Narratives: The Fiction of J.M. Coetzee and the Holocaust

J.M. Coetzee’s novels are suffused with a pervasive, though often oblique, Holocaust awareness. Direct references to the event and to the historical era to which it belongs, subtle stylistic and thematic echoes of Holocaust writing, and the recurrent mobilization of Holocaust imagery in Coetzee’s novels all contribute to suggest the significance of the event to the author’s work and thought. Providing Coetzee with a lens through which to view the contemporary situation, both local and global, the Holocaust offers Coetzee a means by which difficult and complex questions of ethics and historiographical truth may be approached. Above all, the Holocaust and its representation contribute to Coetzee’s exploration of the dilemmas of translating the traumatic lived experience of atrocity – including, but not limited to, life in apartheid South Africa – into narrative form. Taken as a whole, Coetzee’s oeuvre initially anticipates and later responds to, in characteristically oblique fashion, the narrative project(s) facing post-apartheid South Africa as the newly-democratic nation sought to make sense of its past through a variety of means, the most important of which was the country’s Truth and Reconciliation Commission. Implicitly challenging the TRC’s findings as well as its narrative assumptions, the Coetzean oeuvre accordingly invites being read as offering a continuous and evolving counter-narrative to the TRC and its construction of a narrative of the apartheid past for the post-apartheid nation. In utilizing the Holocaust, its representations, and the reception thereof to frame his response to apartheid, Coetzee implicates both in a critique of the Western model of modernity, suggesting, in the process, the importance of reconfiguring modernity in a more ethical shape.