Trójpłaszczyznowa Szachownica. Segmentacja „Wielkiej Polityki” w rozważaniach Josepha Nye’a

Autor książki: Wielka szachownica. Cele polityki amerykańskiej (Warszawa 1998) postrzega stosunki wzajemne pośród uczestników areny międzynarodowej jako wielką szachownicę, na której toczy się pomiędzy nimi „Wielka Polityka” (gra). Sytuacja światowa rozgrywa się, według niego, na jednej szachownicy (arenie międzynarodowej), a uczestnicy „gry” zajmują pozycje pionków. Jest to, więc swoista partia szachów, gdzie silniejszy zdobywa prestiż, pieniądze i władzę, natomiast słabszy przegrywa wszystko, osiągając marginalne znaczenie na globalnej szachownicy. Z kolei J. Nye eksponuje trzy płaszczyzny tej samej szachownicy, a mianowicie: potęgę militarną, gospodarczą oraz „miękkie środki oddziaływania politycznego”, wokół których toczy się polityka międzynarodowa. Jego trylogia poświęcona postrzeganiu potęgi państw powinna być lekturą obowiązkową, skierowaną przede wszystkim do polityków i mężów stanu, z przesłaniem, aby wskazane przez autora czynniki siły stosowali w praktyce, co pomoże im lepiej władać państwem. Jest to także książka przeznaczona dla wszystkich zainteresowanych polityką i jej zagadnieniami związanymi z percepcją potęgi. W niniejszej rozprawie naukowej skoncentrowałam się na trzech najważniejszych książkach J. Nye’a, stanowiących analizę atrybutów potęgi i wyjaśniających jej znaczenie. Są to: Bound to Lead. The Changing Nature of American Power (New York 1991), The Paradox of American Power. Why the World’s Only Superpower Can’t Go It Alone (Oxford 2002) oraz Soft Power. The Means to Success in World Politics (New York 2004; wyd. polskie: Soft Power. Jak osiągnąć sukces w polityce światowej, Warszawa 2007). Stanowią one podstawę do zrozumienia percepcji pojęcia potęgi Stanów Zjednoczonych. Choć autora zajmują także kwestie innych państw, to jednak właśnie mocarstwowość USA jako najpotężniejszego kraju na świecie, posiadającego wszelkie czynniki wzmacniające jego potęgę (władzę), stanowi podstawę rozważań J. Nye’a.

Przyszłość amerykańskiej potęgi

W artykule autor analizuje percepcję potęgi amerykańskiej. Nie zgadza się z założeniem innych badaczy, iż nastąpi upadek siły Stanów Zjednoczonych. Nawet gdyby do tego doszło, USA nadal będą „Primus Inter Pares” wśród innych członków Wielkiej Szachownicy. Przygląda się On uważnie wadom i zaletom polityki tego mocarstwa. Dzieli potęgę imperium na trzy płaszczyzny: segment siły militarnej, potencjał ekonomiczny oraz soft power. Jego zdaniem tylko rozsądne użycie odpowiedniego zasobu siły „miękkiej” lub „twardej” prowadzi do smart power, czyli rozważnej polityki. Na tym właśnie powinno się opierać amerykańskie mocarstwo, a nie na nadużywaniu siły. USA powinny określić swoją rolę na arenie międzynarodowej, nie bać się „nadwyrężenia imperialnego” oraz stać się prawdziwym przywódcą a nie tylko hegemonem. Takie właśnie postępowanie, polegające na właściwym użyciu swojej potęgi doprowadzi do wzajemnej kooperacji, jak również wzrostu bezpieczeństwa międzynarodowego.

Analysis and Assessment of Conclusions in the White Book regarding Threats and Challenges in EU Common Security and Defence Policy

Among the many issues that were raised in the White Book on National Security of the Republic of Poland (WBNSRP), there were also those related to the functioning of a Common Security and Defence Policy (CSDP). Its importance for the security of Poland was indicated, as well as the need on the part of EU Member States to broaden collaboration in the sphere of security and defence. The key problems occurring in the context of CSDP were also emphasised and their causes indicated. The aim of the article is to present the factors responsible for the weakening of CSDP effectiveness, ones taken into account in the White Book, and subsequently to present a Framework for their analysis in the light of further scholarship.

The Iranian Foreign Policy in the Persian Gulf Region under the Rule of President Hassan Rouhani: Continuity of Change

Although Iran borders with many states and has direct access to the Caspian Sea as well as the Indian Ocean, the Persian Gulf region seems to be the most vital area to its security and prosperity. Yet since the 70’s Iran’s relations with the Arab states in the region have been rather strained and complex. The main reason for that had been the success of the Islamic revolution in 1979 which later resulted in a new dimension of Sunni-Shia rivalry. Moreover, post-revolutionary Iranian authorities also intended to maintain the regional hegemony from the Imperial State of Iran period. As a result, successive Iranian governments competed for hegemony in the Persian Gulf with the littoral Arab states which consolidated their regional positions due to close links and intensive cooperation with the West especially with the United States. Despite some political and economic initiatives which were undertaken by President Mahmoud Ahmadinejad, this rivalry was also evident between 2005–2013. The main aim of this article is to find out whether Iranian foreign policy towards the Arab states in the Persian Gulf region has undergone any significant changes since Hassan Rouhani became the President of the Islamic Republic of Iran in August 2013. According to Mohammad Reza Deshiri, the Iranian foreign policy after 1979 can be divided into so-called waves of idealism and realism. During dominance of idealism values and spirituality are more important than pragmatism while during the realistic waves political as well as economic interests prevail over spirituality. Iranian idealism is connected with export of revolutionary ideas, Shia dominance as well as the restoration of unity among all muslims (ummah). On this basis both presidential terms of Mahmoud Ahmadinejad can be classified as ‘waves of idealism’, albeit some of his ideas were very pragmatic. The question is if Hassan Rouhani’s foreign policy represents a continuity or a change. Is the current Iran’s foreign policy towards the Persian Gulf region idealistic or rather realistic? The main assumption is that there will be no Arab-Iranian rapprochement in the Persian Gulf without a prior normalization of political relations between Iran and the West especially the United States.