Komparatystyka na rozdrożu?

The author of the article attempts to present the situation of comparative studies as a field of research and a way of thinking about the contemporary world on the basis of the analyses presented in Comparative Literature at a Crossroads? in the monographic issue of “Comparative Studies” 2006. Much attention is paid to the phenomenon of the crisis of comparative studies connected with a noticeable reluctance towards great theoretical models shared by many researchers, the extensiveness of the topic area and resulting methodological problems but also the fact that comparatists abandon the studies of other languages. This results in a need of searching for a satisfactory definition of this field of study, its scope of research and applicable research methods. Among the specific issues raised in the article there is, e.g. the case of world literature seen in the context of the classical contradiction between cultural hegemony and cultural pluralism. Moreover, an interesting review of the picture of the Polish culture from the perspective of postcolonial theories and intracultural differences is presented.

Etyczny profil "Familiaris consortio"

Artykuł koncentruje się na etycznym aspekcie „Familiaris Consortio”, zakładając równocześnie bogatą problematykę pastoralną. Pytanie etyczne, które pojawiało się wraz z ukazaniem się tego dokumentu wiązało się z nastrojami wahania i oczekiwania w wyniku ujawnienia się silnej opozycji wobec nauki zawartej w encyklice „Humanae Vitae” Pawła VI. Adhortacja nie podejmuje bezpośredniej polemiki z przeciwnikami nauki Kościoła, lecz przedstawia pozytywny wykład całościowej nauki na temat powołania małżeństwa i rodziny. Powołanie stanowi w tym dokumencie podstawową kategorię teologiczno-moralną, wyjaśniającą i uzasadniającą istotne wymogi moralne małżeństwa i rodziny i przenoszącą życie ludzkie na poziom świętości. Powołanie ma swe źródło w Boskim planie zbawienia i objawia się wraz z dokonaniem dzieła zbawienia w Jezusie Chrystusie. Tajemnica powołania uobecnia się w dziejach ludzkości jako ukryta a zarazem objawiona w misterium Chrystusa i Kościoła. Powołanie rzuca istotne światło na stworzenie mężczyzny i kobiety czyli stworzenie rodziny opartej na fundamencie małżeństwa. Odtąd prawda antropologiczna posiada wymiar sakramentalny. Powołanie przenikając wewnętrznie rzeczywistość stworzoną, umieszcza w samej głębi bytu „nie dające się stłumić wezwanie: rodzino, stań się tym, czym jesteś” (FC 17). Bóg Stwórca i Odkupiciel powierzył człowiekowi – mężczyźnie i kobiecie- zadanie budowania rodziny mocą tej samej Miłości, przez którą istnieje świat i człowiek, oraz tej samej Miłości, którą Objawił Syn Boży na Krzyżu, ustanawiając nowy porządek stworzenia. Odtąd prawda życia ludzkiego i prawda miłości musi być odczytywana wyłącznie w świetle tajemnicy Paschalnej. To wezwanie płynące z głębi sakramentu odzywa się mocą łaski w sercu małżeństwa, w sercu męża i żony, którzy są wezwani do miłowania się tą samą Miłością, która płynie z Misterium Krzyża. Ta koncepcja powołania, wypływająca z sakramentalnego charakteru chrześcijańskiego istnienia stanowi klucz do rozstrzygania szczegółowych pytań mogących się pojawić w kontekście życia małżeńskiego. Wizja przedstawiona przez „Familiaris Consortio” jest jednorodna i charyzmatyczna, jest teologiczna i antropologiczna zarazem, dotyczy bowiem człowieka jako człowieka, a nie tylko „pewnych jednostek” ludzkich uwikłanych w sidła małżeńskie. W „Familiaris Consortio” jest jedna norma małżeńska i jedna norma rodzicielska: to jest zawsze ta sama Miłość, która z Serca Boga poprzez sakrament przenika do serca małżonków. Dlatego miłość małżeńska jest miłością rodzicielską, czyli odpowiedzialną za świętość tajemnicy zrodzenia, to jest równocześnie za świętość Boga – Stwórcy i za godność człowieka powoływanego na świat. Zarówno miłość małżeńska jak miłość rodzicielska, nie mogą istnieć bez czystości małżeńskiej. Tu leży prawdopodobnie główna przyczyna powodująca opór wobec nauki „Humanae Vitae”. „Familiaris Consortio” odrzuca wszelką manipulację antykoncepcyjna, podkreślając sprzeczność postawy antykoncepcyjnej nie tylko z prawem Bożym, ale i z istotą człowieczeństwa. Zawiera się to w twierdzeniu, które głosi, że pomiędzy prawidłowym życiem małżeńskim a antykoncepcją zachodzi nie tylko różnica moralna, lecz także antropologiczna (FC 32). Jest to surowy osąd tej praktyki, ale prawdziwy: ci, którzy stosują antykoncepcję, staczają się na poziom poniżej-ludzki.

In Search of Social Justice: Current Developments in Higher Education and the Labour Market in Bulgaria

The discussions about social justice date from ancient times, but despite the enduring interest in the topic and the progress made, we are still witnessing injustices throughout the world. Thus, the search for social justice, under some form, is an inseparable part of our lives. In general, social justice may be considered as a critical idea that challenges us to reform our institutions and practices in the name of greater fairness (Miller 1999, p. x). In political and policy debates, social justice is often related to fair access (Brown, 2013) but at the same time its meanings seem to vary when we consider different definitions, perspectives and social theories (Zajda, Majhanovich, & Rust, 2006). When seen in the context of higher education, social justice appears in relevant literature as a buzzword (Patton, Shahjahan, Riyad, & Osei-Kofi, 2010). Within the recent studies of higher education and public debates related to the development of higher education, more emphasis is placed on the link between higher education and the economic growth and how higher education could be more responsive to the labour market demands, and little emphasis has been put on social justice. Given this, the present study attempts to at least partially fill the gap with regard to this apparently very topical issue, especially in the context of the unprecedented worldwide expansion of higher education in the last century (Schofer & Meyer, 2005), an expansion that is expected to continue in the next decades. More specifically, the expansion of higher education intensified in the second part of the 20th century, especially after World War II. It was seen as a result of the intertwined dynamics related to demographic, economic and political pressures (Goastellec, 2008a). This trend undoubtedly contributed to the increase of the size of the student body. To illustrate this trend, we may point out that in the period between 2000 and 2007, the number of tertiary students in the world increased from 98,303,539 to 150,656,459 (UNESCO, 2009, p. 205). This growth occurred in all regions of the world, including Central and Eastern Europe, North America and Western Europe, and contributed to raising the number of tertiary graduates. Thus, in the period between 2000 and 2008, the total number of tertiary graduates in the European Union (EU) 27 increased by a total of 35 percent (or 4.5 percent per year). However, this growth was very uneven, ranging from 21.1 percent in Romania to 0.7 percent in Hungary (European Commission working staff document, 2011). The increase of the number of students and graduates was seen as enhancing the social justice in higher education, since it is assumed that expansion “extends a valued good to a broader spectrum of the population” (Arum, Gamoran, & Shavit, 2007, p. 29). However, concerns for a deep contradiction for 21st-century higher education also emerged with regard to its expansion.