Osobliwości środkowoeuropejskiej przestrzeni literackiej: ironiczni moraliści i ludyczni myśliciele

Autorka, stawiając pytanie o zasadność pojęcia Europy Środkowej, przypomina historię różnic poglądowych pomiędzy czeskimi a polskimi uczonymi na temat (nie)istnienia wspólnoty na tym terytorium: ci pierwsi w XIX wieku głosili ideę panslawizmu, w 30-tych latach XX wieku potrzebę syntezy kultur i literatur słowiańskich, a po II wojnie światowej przeciwstawiali słowiańskość Zachodowi, co wywoływało krytykę tych drugich. Stąd wynika odmienne rozumienie obszaru środkowoeuropejskiego – w Czechach przeważnie lokowanego w granicach Austro-Węgier, zaś w Polsce pojmowanego znacznie szerzej. Natomiast pewnego rodzaju spójny wyróżnik Europy Środkowej można znaleźć w literaturze, przytaczany bywa szczególnie gatunek powieści (np. Kafki, Haška, Musila, Gombrowicza), poprzedzony – jak przypomina autorka – polską gawędą i popularnym w Polsce szkicem fizjologicznym. Zawarty w nich element humoru, przeszedł w stadium satyry, a następnie groteski, tworząc dzięki temu niepowtarzalny odcień humoru środkowoeuropejskiego, często określanego jako drugi wyróżnik omawianego terytorium. Zdaniem autorki, środkowoeuropejska specyfika ściśle związana jest z kodem euroatlantyckim, a w tym właśnie kontekście zawsze powinna być rozpatrywana.

Synteza i struktura nowych aminowych analogów ansamycynowego antybiotyku rifampicyny

Wydział Chemii: Zakład Biochemii

Wydajność asymilacji azotu na przykładzie wybranych gatunków roślin wodnych

Organizmy autotroficzne żyjące w ekosystemach wodnych, czerpią azot nieorganiczny z azotanów, azotynów i amoniaku. Związki te dostają się do zbiorników wodnych wraz ze spływem powierzchniowym, opadami oraz wodami gruntowymi. Wszystkie formy związków azotu ulegają licznym przemianom biochemicznym zachodzącym w słupie wody. Mowa tu głównie o amonifikacji, nitryfikacji oraz denitryfikacji częściowej i całkowitej. Jako, że z tymi przemianami wiąże się także zmiana stopnia utlenienia, zajście powyższych reakcji w głównej mierze zależy od stężenia tlenu w wodzie (Lampert i Sommer 2001). Glony z rodzaju błonica (Ulva) i gałęzatka (Cladophora) większą część swojego cyklu życiowego spędzają blisko powierzchni wody, gdzie przeprowadzają fotosyntezę i intensywnie się namnażają. Wiąże się również z wysokim zapotrzebowaniem na biogeny oraz z silną konkurencją o inne zasoby (jak np. światło) z innymi roślinami wodnymi. Obok węgla, wodoru i tlenu glony i rośliny wodne wymagają do wzrostu i swojego rozwoju dodatkowych elementów (między innymi N, P i mikroelementy). Większość z tych składników jest zwykle obecna w ekosystemie wodnym w odpowiednich ilościach w stosunku do potrzeb organizmów fotosyntetyzujących i nie należy od czynników limitujących wzrost. Jednak zawartości nieorganicznych form azotu i fosforu mogą być na tyle niskie, że powodują limitację wzrostu makroglonów w wodach powierzchniowych. Asymilacja pierwiastków biogennych (N, P) z wody zachodzi dzięki specjalnym, energo-zależnym i powiązanych z błoną komórkową systemom permeazy, których funkcją jest zapewnienie podwyższonego, wewnątrzkomórkowego stężenia tych jonów jako substratów do dalszych szlaków i procesów enzymatycznych (Gumiński 1990).

„Wyłanianie” się podmiotu w autopojetycznie pojmowanej szkole

Istotą artykułu jest dookreślenia podmiotowości w systemie autopojetycznym, jakim może być szkoła. Na początku postaramy się dookreślić znaczenie rozumienia podmiotu i podmiotowości. Przy czym, poszukując ich źródłowych odniesień odwołamy się do myśli Arystotelesa i Kartezjusza, by następnie poddać je krytyce jako niespełnionych oczekiwań nowożytnej i współczesnej cywilizacji. Jednak, powołując się dalej na poglądy M. Heideggera w tym temacie, okazuje się, że podmiot może być traktowany zgoła inaczej niż opisuje to literatura przedmiotu. Przybliżając zatem inne ujęcie podmiotu, postaramy się wykazać, że wyłania się on na styku jego związku z osobowością, co sugeruje, że to właśnie kształcenie i kształtowanie powinno być traktowane jako najważniejsza dziedzina ludzkiej wiedzy. Dopełnienie tej tezy będzie zatem wymagało wyjaśnienia takich pojęć, jak: osobowość i praktyka edukacyjna. I skoro zatem praktyka edukacyjna jest tak istotna i dla kształtowania osobowości, i wyłaniania się podmiotu, to w dalszej części naszej wypowiedzi położymy nacisk na zinstytucjonalizowaną formę praktyki edukacyjnej czyli nauczanie klasowo-lekcyjne, traktowane jako układ autopojetyczny. Wyjaśnienie znaczenia tego układu będzie stanowić kolejną fazę toczonych tutaj rozważań, a ich celem będzie obrona poglądu, że to, co zostanie „wniesione” do klas szkolnych w postaci zasobów i reguł na początku każdego roku szkolnego, będzie się przekładać na kształtowanie i kształcenie osobowości, i tym samym na możliwości samodoświadczania „Się” podmiotowości. Ponieważ pogląd ten może budzić pewne zastrzeżenia, toteż powołamy się na pewne rozważania dotyczące istnienia tzw. podmiotu rekonstruującego, a więc takiego, który wpisany jest w sens istnienia np. projekcji filmowej, spektaklu teatralnego, czytanej książki.

Buland al-Ḥaydarī – poeta pokolenia prekursorów współczesnej poezji arabskiej. Interpretacja twórczości

Głównym celem dysertacji jest interpretacja twórczości Bulanda al-Ḥaydarīego (iracki poeta kurdyjskiego pochodzenia (1926-1996)). Utwory Al-Ḥaydarīego zawierają w sobie charakterystyczne cechy współczesnego wiersza arabskiego. Opisują ponadto najważniejsze historyczne, społeczne i osobiste doświadczenia literackiego pokolenia tego poety, jak również innych członków społeczności arabskiej w okresie po II wojnie światowej. Praca doktorska składa się z dwóch części. Pierwszą część poprzedza krótki opis stanu badań nad liryką Al-Ḥaydarīego. W pierwszym jej rozdziale przedstawiono życiorys i biografię literacką poety oraz wyjaśniono pojęcia takie jak: ‘współczesna poezja arabska’, ‘wolna poezja’, ‘poemat prozą’ czy ‘ruch wolnej poezji’. Wspomniano również o głównych nurtach w poezji arabskiej w latach 50. i 60. XX w., jak również ukazano sposób, w jaki modernistyczni poeci postrzegali poezję. Natomiast w drugim rozdziale przedstawiono pokrótce charakterystyczne cechy (stylistyczne, składniowe i melodyczne) współczesnego wiersza arabskiego i zilustrowano je fragmentami utworów Al-Ḥaydarīego. Druga część dysertacji składa się z pięciu rozdziałów. W każdym z nich przedstawiono jeden lub kilka głównych motywów oraz ich różne warianty: w pierwszym rozdziale – motyw miłość, w drugim – motyw istnienia (życie i śmierć), w trzecim – motywy ojczyzny, obczyzny, zaangażowania społecznego twórcy i jego wyobcowania, w czwartym – motyw przestrzeni (np. dom, droga, raj, piekło) oraz w piątym – motyw czasu (przeszłość, teraźniejszość, przyszłość).

„Uksiążkowić świat”, czyli kilka słów o liberaturze

Celem artykułu jest przybliżenie kwestii dotyczących nowego zjawiska w literaturze, choć swymi korzeniami sięgającego czasów bardzo odległych, mianowicie liberatury. Przedstawiam nie tylko podstawowe tezy związane z liberaturą, np. postrzeganie utworu jako integralnej całości, w której następuje stopienie słowa i przestrzeni, ale także swoistą ewolucję form literackich, prowadzącą do narodzin nowego nurtu. Sednem tego procesu jest położenie nacisku na współistnienie formy i treści, obecne już w poezji wizualnej wywodzącej się ze starożytności i średniowiecza, a przybierające na sile w twórczości autorów związanych z XX-wiecznymi ruchami awangardowymi. „Totalne” myślenie o literaturze zyskało najciekawszy wyraz w twórczości autorów liberatów: Zenona Fajfera, Katarzyny Bazarnik i Radosława Nowakowskiego (zarówno praktyków, jak i teoretyków liberatury), których sylwetki oraz dzieła przedstawiam pokrótce w niniejszym artykule.

Piechota na wschodnim teatrze działań wojny secesyjnej

Wydział Historyczny