Bezpieczeństwo państwa w Unii Europejskiej na przykładzie Polski. Analiza realistyczna i państwowo-centryczna

Poszukiwanie uniwersalnej definicji bezpieczeństwa Polski w niestabilnym systemie Unii Europejskiej opiera się głównie na odnalezieniu się w roli gracza i aktora, który jako samodzielny podmiot bierze aktywny udział w wielowymiarowym unijnym systemie negocjacji i przetargów (brokering between different interests). Polska musi mieć przygotowany swój program działania w UE o charakterze strategicznym i taktycznym włączając w niego państwo-centryczne priorytety horyzontalne i sektorowe, zarówno antykryzysowe jak i antagonistyczne i dysfunkcjonalne. Wymaga to perfekcyjnego przygotowania wykształconego zespołu ludzi zajmujących się bezpieczeństwem. Konieczne są bardzo wysokie umiejętności organizacyjne i wysoki stopień znajomości sposobu funkcjonowania państw w relacjach do całości i poszczególnych elementów UE. Wszystko to sprowadza się do konieczności wypracowywania specyficznego modus operandi polskiego bezpieczeństwa, na który poza znanymi już regułami i procedurami składa się ich interwencyjne zaplecze instytucjonalno-administracyjne oraz logistyczno-techniczne. Polska musi też posiąść zdolność do adaptacji do otaczającego świata (Europy) poprzez poszerzanie bazy funkcjonowania systemu integracyjnego. Wiąże się to bezpośrednio z dostosowywaniem do permanentnej zmiany w Unii Europejskiej i globalnym otoczeniu. Adaptacja jest również istotna z punktu widzenia potrzeby stabilizowania systemu. Pozwala neutralizować wszelkie próby zakłóceń funkcjonalnych jej struktury, pozycji i zbioru kompetencji. Adaptację powinna uzupełniać realistyczna innowacyjność i misyjność Polski widoczna przez wprowadzanie do środowiska (otoczenia) nowych reguł i mechanizmów bezpieczeństwa. Innowacyjność wiąże się z inicjowaniem nowego stylu/sposobu myślenia o bezpieczeństwie, a w związku z tym z nowatorstwem w zakresie wielopoziomowego (wieloprzestrzennego) ujmowania bezpieczeństwa. Na tak rozumiane bezpieczeństwo państwa składa się nie tylko zdolność obronna (militarna), ale także siła gospodarki oraz zasoby, którym Polska powinna dysponować. Misyjność sprowadza się natomiast do promowania i propagowania wartości przypisanych państwu narodowemu - niezapisanych w unijnych traktatach takich jak potęga, racja stanu i niepodległość.

Kryzys demokracji liberalnej - wybrane problemy rządzenia, legitymizacji i reprezentacji

Główna problematyka zawarta w tekście dotyczy: (1) znaczenia i zakresu kryzysu w gospodarce i polityce, (2) przyjęcia przez państwo i społeczeństwo logiki racjonalności ekonomicznej jako paradygmatu postępowania, (3) przewartościowania pojęcia polityki, co wiąże się m.in. z przyjęciem przez rządzących roli zarządców wybranych sfer państwa oraz z posługiwaniem się przez nich logiką „mieszanej racjonalności” („logiką władzy” i „logiką racjonalności ekonomicznej”), (4) wyzwań związanych z dystrybucją dóbr, (5) reprezentacji i legitymizacji w demokracji liberalnej. Gospodarka kapitalistyczna wpływa na wszystkie sfery życia społecznego, co zmusza do przedstawienia jej „modus operandi”. Charakterystyczne cechy oddziaływania to: (1) racjonalność formalna, (2) dogmat efektywności i ilościowej mierzalności, (3) reprodukcja ideologii mówiącej o wolnej woli jednostki, niezależnie od kontekstu społecznego, (4) wymuszanie odpowiedniej dla siebie reprodukcji siły roboczej, (5) kolonizacja kolejnych sfer aktywności społecznej (np. edukacji i szkolnictwa wyższego), (6) wpływ na wykluczenie grup społecznych ze względu na poziom zabezpieczenia materialnego. Wszystko to sprowadzić można do pojęcia logiki racjonalności ekonomicznej. Rządzący posługują się „mieszaną strategią”, która oparta jest na dwóch logikach postępowania – (1) logice władzy, (2) logice racjonalności ekonomicznej. Logika władzy to nic innego jak dążenie do zdobycia i utrzymania władzy, gdzie władza sama w sobie staje się celem, natomiast struktury państwa stanowią przestrzeń, którą należy przejąć lub opanować. Rządzący aby ukryć swoją bezideowość i konflikty w walce o przejęcie struktur państwa uprawiają politykę „na zewnątrz”, która przyjmuje formę „festiwalu” agonicznego dyskursu. Taka polityka możliwa jest dzięki rozdawnictwu podczas redystrybucji dóbr (niezgodnie z racjonalnością ekonomiczną) lub/i dzięki instrumentalnemu traktowaniu dystrybucji uznania. W związku z niemożnością utrzymania wysokiego poziomu rozdawnictwa, szczególnie w sytuacji kryzysu gospodarczego, rządzący chętnie posługują się logiką racjonalności ekonomicznej. Rozwiązania oparte na racjonalności ekonomicznej, mimo ich negatywnego odbioru przez społeczeństwo, wprowadzane są przy zastosowaniu argumentacji zagrożenia bezpieczeństwa (gospodarczego, socjalnego, narodowego itd.). Tym samym państwo wycofuje się z rządzenia na rzecz zarządzania niektórymi sferami państwa. Nie można tego nazwać inaczej jak „ucieczką” od odpowiedzialności, co jest szczególnie zauważalne w sytuacjach destabilizacji gospodarczej. W takich sytuacjach mamy do czynienia z „outsourcingiem zadań” państwa, co przyjmować może różne formy – (1) przenoszenie funkcji na inne instytucje przy zachowaniu kompetencji kontrolnych lub (2) przenoszenie obowiązków na inne własne instytucje, które wcześniej pełniły inną rolę. Wszystko to można nazwać rekonfiguracją funkcji państwa w związku z dominacją gospodarki kapitalistycznej i oddziaływaniem logiki racjonalności ekonomicznej. W tekście podjęto również problem dystrybucji dóbr i uznania, jednakże jedynie w aspekcie jej instrumentalizacji przez rządzących. Można wysunąć tezę, że liberalne koncepcje wolności jednostki oraz priorytet dla własności prowadzą do łatwiejszego ideologicznego uzasadnienia stosowania mieszanych strategii i racjonalności. W tekście przedstawiono też tezę o instrumentalizacji dystrybucji dóbr, tzn. instrumentalnego wykorzystywania dowartościowania różnych mniejszości w ramach systemu politycznego. Należy też stwierdzić, że dominacja logiki wolnego rynku prowadzi do deprecjacji redystrybucji dóbr w stosunku do gloryfikacji problematyki uznania. Tekst jest jedynie zarysowaniem problematyki wyczerpywania się formuły demokracji liberalnej, co przedstawiono na wybranych zagadnieniach. Podjęty problem demokracji liberalnej nie skupia się na próbie odtworzenia modelu tego rodzaju demokracji, raczej ważniejsze było stwierdzenie przejmowania w działaniu czegoś, co można określić mianem logiki racjonalności ekonomicznej. Wartą dalszego analizowania jest sama logika „mieszanej racjonalności”, którą sprowadzono do przenikania się „logiki władzy” i „logiki racjonalności ekonomicznej”.