Between a demonstrative and an article. The status of "in" in Old Swedish

The definite article in the Modern Nordic languages is a suffix, etymologically related to a demonstrative. The form is not attested in runic inscriptions, the oldest linguistic sources, but first appears in Icelandic sagas as well as in Swedish and Danish legal codices from 13th century onwards. However, in these texts it does not appear with the same regularity as in modern languages. The Old Swedish form constitutes an intermediate form between a demonstrative, from which it is derived, and the article it has become in Modern Swedish. In the oldest texts it appears in contexts where demonstratives can only be found sporadically and its form suggests it no longer is a demonstrative. At the same time it is not yet obligatory. The aim of this paper is to show the grammaticalization of the definite article as a gradual, dynamic process, involving changes in the form and functional scope of the grammaticalizing item and to consider the properties of the Old Swedish form -in, derived from the distal demonstrative hin ‘that’.

Perfektivitet og imperfektivitet i dansk og polsk - et kontrastivt studium i aspekt og aktionsart

Rozprawa jest próbą wypracowania kompromisu pomiędzy skrajnie morfologicznymi i uniwersalistycznymi podejściami do problematyki aspektu. Jej głównym celem jest wykazanie, jakimi środkami językowymi wyrażane są w języku duńskim i polskim perfektywność i imperfektywność. Za punkt wyjścia przyjęto ujęcie aspektu jako kategorii semantycznej, której wykładniki mogą mieć zróżnicowany charakter. Jednocześnie założono, że aspekt wyrażany jest w kontekście szerszym niż sama forma czasownika, a ostateczna wartość aspektu na poziomie zdania jest ściśle związana z rodzajem czynności (Aktionsart), do którego sytuacja opisywana w danym zdaniu należy. Zdefiniowano pojęcie konstelacji werbalnej (za Smith 1997), która składa się z podmiotu, orzeczenia oraz ewentualnie dopełnienia lub okolicznika miejsca/kierunku i stanowi minimalny kontekst, w którym rodzaje czynności mogą być wyrażane. W zaproponowanej teorii aspektu przewidziano dwie nadrzędne wartości semantyczne -perfektywność i imperfektywność, w ramach których ze względu na brak inwariantu semantycznego wyróżniono odpowiednio trzy typy znaczeń perfektywnych (terminatywne, inchoatywne i semelfaktywne) oraz dwa typy znaczeń imperfektywnych (kursywne i habitualno-generyczne). W celu ustalenia wspólnych mianowników semantycznych dla obu nadrzędnych grup na nowo zdefiniowano reichenbachowski czas zdarzenia, czas mówienia oraz czas odniesienia. Otrzymane definicje łączą perfektywność z punktowym a imperfektywność - z linearnym czasem odniesienia. Obszar badań ograniczono do środków wyrazu perfektywności i imperfektywności w duńskich i polskich prostych zdaniach oznajmujących bez negacji, odnoszących się do przeszłości. Ponadto pominięto zjawiska związane z tzw. dokonanością i niedokonanością sekundarną, w tym między innymi czasowniki wieloprefiksowe. Mimo pewnych podobieństw w wyrażaniu perfektywności i imperfektywności w obu badanych językach, różnice w charakterze wykładników znaczeń aspektualnych języka duńskiego i polskiego są znaczne. W związku z brakiem możliwości wyrażania znaczeń aspektualnych za pomocą odpowiednich afiksów w języku duńskim zachodzi duże ryzyko błędnej interpretacji wartości aspektualnej zdania. Istnieje jednak szereg konstrukcji syntaktycznych umożliwiających jednoznaczne oznaczenie perfektywności lub imperfektywności. W języku polskim znaczenia aspektualne mogą być wyrażane przede wszystkim za pomocą wykładników morfologicznych, lecz również za pomocą konstrukcji składniowych.

Rola wojsk specjalnych w systemie obronnym RP

Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad wojska specjalne stały się ważnym elementem systemów obronnych wielu państw, wnosząc istotny wkład w prowadzone operacje wojskowe, oraz ogólny potencjał realizacji stawianych przed nimi zadań. Wynika to z unikalnych zdolności tego rodzaju wojsk, czyniących je szczególnie użytecznymi we współczesnym środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego. Czynniki te zadecydowały również o daleko idącej ewolucji i dynamicznym rozwoju polskich Wojsk Specjalnych. Celem artykułu jest analiza użyteczności jednostek specjalnych dla realizacji zasadniczych misji Sil Zbrojnych RP (zapisanych w Strategii Obronności RP) oraz prezentacja perspektyw ich dalszego rozwoju (przez pryzmat szans, wyzwań, ryzyk i zagrożeń).