Frazeologizmy z nazwami zwierząt we współczesnym języku polskim

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Instytut Filologii Polskiej

Exploitation of linguistic ambiguity in Polish and English jokes

English & Polish jokes based on linguistic ambiguity are constrasted. Linguistic ambiguity results from a multiplicity of semantic interpretations motivated by structural pattern. The meanings can be "translated" either by variations of the corresponding minimal strings or by specifying the type & extent of modification needed between the two interpretations. C. F. Hockett's (1972) translatability notion that a joke is linguistic if it cannot readily be translated into other languages without losing its humor is used to interpret some cross-linguistic jokes. It is claimed that additional intralinguistic criteria are needed to classify jokes. By using a syntactic representation, the humor can be explained & compared cross-linguistically. Since the mapping of semantic values onto lexical units is highly language specific, translatability is much less frequent with lexical ambiguity. Similarly, phonological jokes are not usually translatable. Pragmatic ambiguity can be translated on the basis of H. P. Grice's (1975) cooperative principle of conversation that calls for discourse interpretations. If the distinction between linguistic & nonlinguistic jokes is based on translatability, pragmatic jokes must be excluded from the classification. Because of their universality, pragmatic jokes should be included into the linguistic classification by going beyond the translatability criteria & using intralinguistic features to describe them.

Perfektivitet og imperfektivitet i dansk og polsk - et kontrastivt studium i aspekt og aktionsart

Rozprawa jest próbą wypracowania kompromisu pomiędzy skrajnie morfologicznymi i uniwersalistycznymi podejściami do problematyki aspektu. Jej głównym celem jest wykazanie, jakimi środkami językowymi wyrażane są w języku duńskim i polskim perfektywność i imperfektywność. Za punkt wyjścia przyjęto ujęcie aspektu jako kategorii semantycznej, której wykładniki mogą mieć zróżnicowany charakter. Jednocześnie założono, że aspekt wyrażany jest w kontekście szerszym niż sama forma czasownika, a ostateczna wartość aspektu na poziomie zdania jest ściśle związana z rodzajem czynności (Aktionsart), do którego sytuacja opisywana w danym zdaniu należy. Zdefiniowano pojęcie konstelacji werbalnej (za Smith 1997), która składa się z podmiotu, orzeczenia oraz ewentualnie dopełnienia lub okolicznika miejsca/kierunku i stanowi minimalny kontekst, w którym rodzaje czynności mogą być wyrażane. W zaproponowanej teorii aspektu przewidziano dwie nadrzędne wartości semantyczne -perfektywność i imperfektywność, w ramach których ze względu na brak inwariantu semantycznego wyróżniono odpowiednio trzy typy znaczeń perfektywnych (terminatywne, inchoatywne i semelfaktywne) oraz dwa typy znaczeń imperfektywnych (kursywne i habitualno-generyczne). W celu ustalenia wspólnych mianowników semantycznych dla obu nadrzędnych grup na nowo zdefiniowano reichenbachowski czas zdarzenia, czas mówienia oraz czas odniesienia. Otrzymane definicje łączą perfektywność z punktowym a imperfektywność - z linearnym czasem odniesienia. Obszar badań ograniczono do środków wyrazu perfektywności i imperfektywności w duńskich i polskich prostych zdaniach oznajmujących bez negacji, odnoszących się do przeszłości. Ponadto pominięto zjawiska związane z tzw. dokonanością i niedokonanością sekundarną, w tym między innymi czasowniki wieloprefiksowe. Mimo pewnych podobieństw w wyrażaniu perfektywności i imperfektywności w obu badanych językach, różnice w charakterze wykładników znaczeń aspektualnych języka duńskiego i polskiego są znaczne. W związku z brakiem możliwości wyrażania znaczeń aspektualnych za pomocą odpowiednich afiksów w języku duńskim zachodzi duże ryzyko błędnej interpretacji wartości aspektualnej zdania. Istnieje jednak szereg konstrukcji syntaktycznych umożliwiających jednoznaczne oznaczenie perfektywności lub imperfektywności. W języku polskim znaczenia aspektualne mogą być wyrażane przede wszystkim za pomocą wykładników morfologicznych, lecz również za pomocą konstrukcji składniowych.

Rozbudowane niemieckie frazy nominalne i ich polskie odpowiedniki. Studium konfrontatywne

Wydział Neofilologii: Instytut Lingwistyki Stosowanej