Współpraca transgraniczna i regionalna w obszarze Morza Bałtyckiego w latach 1989 -2007

Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa

"My" i "oni", "swój" i "obcy". Bałkany XX wieku z perspektywy kolonialnej i postkolonialnej

W artykule został przeanalizowany dyskurs bałkański XX wieku z kolonialnego i postkolonialnego punktu widzenia. Pierwsza część przybliża geopolityczny stosunek do Bałkanów,The Balans in the Gaze of Western Travellers (2004) jako przykłady korygującego wobec istniejących dotychczas reprezentacji i wyobrażeń Bałkanów. skupia się jednak nie tylko na nazwie geograficznej Półwysep Bałkański, lecz przede wszystkim na figuratywnym i metaforycznym języku, bazującym na stereotypach i negatywnych „etykietkach” Bałkanów, takich jak: „beczka prochu”, obszar „zadawnionej nienawiści”, „zderzenie cywilizacji”, „strefa rozłamu”, europejskie „jądro ciemności”, „dzika Europa”, „jeszcze- nie” Europa. Ten stosunek opiera się na opozycji My-Oni z kolonialnego, punktu widzenia Zachodu. W drugiej części tekstu zostaje przeprowadzona analiza trzech utworów prozatorskich autorstwa wybitnych pisarzy z Bałkanów – chorwacki dyskurs literacki jest reprezentowany przez Miroslava Krležę w opowiadaniu W Dreźnie. Mister Wu San Pej interesuje się problemem serbsko-chorwackim (1924), serbski dyskurs przedstawia Ivo Andrić w opowiadaniu List z roku 1920 (1946), natomiast bośniacki – Nenad Veličković i jego powieść epistolarna Sahib. Impresje z depresji (2001). Te trzy dyskursy z różnych przełomowych dla Jugosławii okresów pokazują, że pisarze chętnie sięgali po figurę „Obcego”, by uwypuklić problemy związane z własną złożoną, często zwielokrotnioną tożsamością. Ostatnia część akcentuje nowe, postkolonialne podejście do problemu Bałkanów – uczestniczą w nim wybitni naukowcy pochodzący z tego regionu, którzy zrobili kariery w Europie Zachodniej i USA. W tej części zostają zaprezentowane trzy fundamentalne dla tego problemu książki – studium Marii Todorowej (Bułgarka) Imagining the Balkans (1997), monografia Vesny Bjelogrlić-Goldsworthy (Serbka) Inventing Ruritania: The Imperializm of the Imagination (1998) oraz antropologiczna książka Božidara Jezernika (Słoweniec) Wild Europe.

Współczesne rytuały przejścia z dzieciństwa do dorosłości: baśń o Śpiącej Królewnie

In the paper, I make references to the psychological process of passing from childhood to adulthood. In contemporary times, this process is spread in time, its boundaries are blurry and it is difficult to find in it the primordial initiation rituals known among primitive tribes. I call these phenomena the Sleeping Beauty syndrome, and compare the contemporary rites of passage from childhood to adulthood to this very fairy tale, in particular to its psychological readings. The theoretical framework for my considerations is based on a selection of anthropological rite concepts and elements of methodological concepts of studying fairy tales, such as structural and psychoanalytical approaches. My psychopedagogical analysis of the Sleeping Beauty fairy tale through the category rite of passage thus begins with defining this category underlining the possibility of using it in various sciences and referring to the fairy tale as a contemporary space for ritual initiation experience.