Wsparcie Stanów Zjednoczonych skierowane na promowanie demokracji na Bliskim Wschodzie w latach 2003-2013 na przykładach Egiptu, Iraku i Jordanii

Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa

Badanie jest istotne ze względu na jego bezpośrednie przełożenie na bieżące wydarzenia na arenie międzynarodowej – wyciągnięte wnioski można wykorzystać celem refleksji nad aktualną polityką wsparcia ze strony USA oraz nastawieniem do krzewienia demokracji na świecie. Główny problem zarysowany w trzech zawartych studiach przypadku polega na tym, iż promowanie demokracji nie opiera się wyłącznie na uznaniu wartości przekazywanej ideologii oraz korzyści, jaką może odnieść system rządów poddany szeroko zakrojonej reformie. Umożliwienie obywatelom aktywnego uczestnictwa w podejmowaniu decyzji istotnych dla ich państwa często schodzi na plan dalszy. Kluczowe staje się zabezpieczenie sprzyjających warunków ekonomicznych oraz poziomu wpływów w kraju i jego otoczeniu celem zachowania kontroli nad sytuacją polityczną. W tym zakresie rok 2003 oznacza odejście USA od typowego podejścia oddolnego (ang. bottom-up) stosowanego od zakończenia Zimnej Wojny zalecającego wykorzystywanie „miękkich” rozwiązań opartych na perswazji i negocjacjach zamiast bezpośredniej demonstracji siły bojowej. Badanie wskazuje, iż tego typu transformacja dotycząca polityki demokratyzacyjnej może okazać się zarówno nieskuteczna, jak i kosztowna dla globalnych aktorów na scenie politycznej. Przeprowadzona analiza przedstawia postępy, jakie dokonały się w trzech krajach, z których każdy otrzymał wsparcie w ramach innego schematu działania. Jednakże żaden z pozostałych przypadków nie jest tak złożony, jak to ma miejsce w sytuacji w Iraku, gdzie wykorzystano elementy tzw. twardej siły (ang. hard power). Kampania ta okazała się najmniej przewidywalna oraz pochłonęła znaczne ilości zasobów, wymagając m.in. długoterminowej obecności amerykańskich służb zbrojnych oraz oddziałów cywilnych. W związku z powyższym badanie stanowi także krytykę odgórnego (ang. top-down) podejścia do demokratyzacji w realiach XXI wieku.

The study is important due to its immediate nature – the drawn conclusions can be applied to reflect on the contemporary policy of American aid and the US attitudes regarding the promotion of democracy worldwide. The main problem illustrated in the three respective case studies consists in the fact that democracy promotion is not a process driven by the sheer appreciation of the ideology related to the considered system of government. Allowing people to become involved in making decisions about country’s affairs frequently becomes secondary to other objectives, be them securing economic conditions, securing influences in a region or maintaining control. In this regard, the year 2003 marks the temporary departure of the USA from its post-Cold War bottom-up approach advocating the use of ‘soft’ solutions rather than military power. The study reveals that such shifts in democratization policies can prove counterproductive and costly to global superpowers. The performed analysis shows the progress made in three countries, each of which was assisted according to a different scheme. However, none of the cases is as complex as the situation in Iraq where hard power was employed. The campaign proved least predictable and highly resource-consuming requiring long-term presence of both military and civilian forces. Thus, the study also constitutes a constructive criticism of the top-down approach to democratization in the 21st century.