Roślinność wodna, błotna i bagienna północnej części Dolnych Łużyc

Wydział Biologii

Materiały do charakterystyki roślinności Dolnych Łużyc zostały zebrane w sezonach wegetacyjnych 2008-2014. W okresie tym wykonkonano 1246 zdjęć fitosocjologicznych klasyczną metodą Braun-Blanqueta. W prezentowanej pracy wykorzystano 829 zdjęć fitosocjologicznych, dokumentujących jednostki syntaksonomiczne będące przedmiotem rozprawy. Opis zbiorowisk uwzględnia następujące elementy: – rozpowszechnienie na terenie badań; – strukturę i charakterystykę kompozycji florystycznej; – charakterystykę środowiska abiotycznego; – zasięg geograficzny; – stopień synantropizacji, rolę człowieka w syngenezie (ewentualnie przynależność do dynamicznego kręgu zbiorowisk); – uwagi syntaksonomiczne; – najważniejsze piśmiennictwo. Na końcu opisu większości zespołów zamieszczono dyskusję. Wielowymiarowymi analizami zostały objęte problematyczne pod względem syntaksonomicznym grupy zbiorowisk, dla zobrazowania powiązań i różnic w ich składzie gatunkowym i uwarunkowaniach ekologiczno-siedliskowych. Nietendencyjnej analizie zgodności (DCA) oraz analizie redundacji (RDA) poddano fitocenozy z dominacją: przygiełek (Rhynchospora fusca i Rhynchospora alba), wełnianki wąskolistnej (Eriophorum angustifolium) i wrzośca bagiennego (Erica tetralix). Analizy zostały wykonane w programie Canoco 4.5, natomiast graficzne opracowanie wyników w programie Corel Draw 12. W opracowaniu zawarto obszerną charakterystykę fizjograficzną Łużyc, zwracając szczególną uwagę na te elementy środowiska nieożywionego, których charakter ma wpływ na ukształtowanie szaty roślinnej regionu, w tym zbiorowisk roślinnych będących przedmiotem szczegółowego rozpoznania. Wykazano bezpośredni związek uwarunkowań klimatycznych ze specyfiką flory regionu i reprezentowanym na badanych obszarze synelementem atlantyckim s.l. W pracy przedstawiono szczegółową charakterystykę 64 zbiorowisk roślin naczyniowych, udokumentowanych 806 zdjęciami fitosocjologicznymi, wykonanymi w latach 2008-2014. Zaproponowano 3 zespoły nowe dla nauki (Elatinetum triandro-hydropiperis, Callitricho-Potametum polygonifolii i Sphagno denticulati-Eriophoretum angustifolii) oraz przedstawiono pionierskie w skali kraju dokumentacje zespołów: Drepanocladetum adunci, Samolo-Littorelletum uniflorae i Sphagno-Utricularietum stygiae. Wyróżniono 37 podzespołów (w tym propozycje 7 nowych dla nauki), 67 wariantów oraz szereg postaci lokalnych. Udokumentowano 23 zdjęciami fitosocjologicznymi i scharakteryzowano 5 zespołów mszaków. Szczególną uwagę poświęcono asocjacji Dicranello-Campylopodetum pyriformis, która wydaje się być bardzo dobrym wskaźnikiem zaburzeń procesów biogenicznych na torfowiskach leśnych i nieleśnych oraz przygiełkowiskach. Przy charakterystyce każdego zbiorowiska zwrócono uwagę na jego wewnętrzne zróżnicowanie, dynamikę, geografizm i syngenezę. Starano się również porównywać omawiane jednostki z materiałami innych autorów krajowych bądź zagranicznych. W tabelach fitosocjologicznych kilku zespołów (Myricetum gale, Sphagno-Alnetum, Eleocharitetum multicaulis, Rhynchosporetum fuscae) dla porównania i dyskusji zestawiono stopnie stałości gatunków z opracowań innych autorów krajowych i zagranicznych. Sporządzono syntetyczną tabelę zespołów Erico-Sphagnetum megallanici i Ericetum tetralicis, złożoną z publikowanych wcześniej materiałów krajowych oraz wybranych postaci z prac zachodnioeuropejskich. W pracy udowodniono odrębność syntaksonomiczną zespołów Rhynchosporetum fuscae i Sphagno tenelli-Rhynchosporetum albae. Wykonane pomiary fizykochemiczne, hydrologiczne i analizy gleb dostarczyły często istotnych informacji na temat dynamiki, syngenezy i czynników siedliskowych determinujacych rozwój mszarów i przygiełkowisk. Szczególną uwagę poświęcono zagadnieniom związanym z wskaźnikową rolą mszaków w określaniu tendencji dynamicznych zbiorowisk i natężenia czynników antropogenicznych na siedliskach bagiennych i ziemnowodnych. Dla wielu w charakterystycznej kombinacji dla szeregu jednostek w systemie syntaksonomicznym. W aspekcie florystycznym prezentowane opracowanie jest bogatym źródłem nowych danych na temat gatunków rzadkich i zagrożonych w Polsce. Ważnym osiągnięciem jest odkrycie stanowiska nowego dla środkowej Europy gatunku Atrichum crispum.

Materials for the characteristics of vegetation of Lower Lusatia were collected between 2008-2014. During this time were made 1246 relevés by classical method (Braun-Blanquet). In the present study was used 829 phytosociological records documenting syntaxonomic unit subject of the dissertation. A description of the plant communities contains the following elements: - Spread in the study area/area of research; - Structure and characteristics of the floristic composition; - Characteristics of the abiotic environment (such as reaction and electrolytic conductivity ; - Geographical range; - expression of synanthropisation, the role of man in syngenesis (optionally affiliation to a dynamic circle of communities); - Possible syntaxonomic attentions; - Bibliography. Most communities at the end of each description has a discussion. Multivariate analyses were conducted on problematic in terms of syntaxonomical groups of communities, to illustrate the connections and differences in their species composition and ecological conditions of the habitat. Detrended correspondence analysis (DCA) and redundancy analysis (RDA) were phytocoenoses of domination: Rhynchospora fusca and Rhynchospora alba, Eriophorum angustifolium and Erica tetralix. The study included an extensive physiographic characteristic of the Lower Lausitz, paying particular attention to those elements of the inanimate environment, the nature of which has an impact on shaping the vegetation of the region, including the formation of plant subject to a detailed diagnosis. It has been shown a direct relationship of climatic conditions with the specificity of the regional flora and represented in the surveyed area atlantic synelement s.l. The paper presents a detailed characterization of 64 communities of vascular plants, documented on 806 relevés. It has been proposed 3 associations new to science (Elatinetum triandro-hydropiperis, Callitricho-Potametum polygonifolii and Sphagno denticulati-Eriophoretum angustifolii) and presents pioneering nationwide documentation teams: Drepanocladetum adunci, Samolo-Littorelletum uniflorae and Sphagno-Utricularietum stygiae. Distinguished 37 subassociations (including 7 new proposals for science), 67 variants and a number of local forms. This paper includes characteristics of five bryophytocoenoses which are documented on 23 relevés. Particular attention was given to the association Dicranello-Campylopodetum pyriformis, which seems to be a very good indicator of disturbance on peat bogs and depressions on peaty substrates. With the characteristics of each community drew attention to its internal diversity, dynamic, and geographical range and syngenesis. Attempts were also made to compare described types of units with materials from national and foreign authors. For comparison and discussion purposes phytosociological tabeles of several associations (Myricetum gale, Sphagno-Alnetum, Eleocharitetum multicaulis, Rhynchosporetum fuscae) summarizes degrees of the constancy species on the papers of other polish authors. Synthetic table of Erico-Sphagnetum megallanici and Ericetum tetralicis was made of previously published national materials and selected, representative forms of Western Europe. In this paper has been proveen syntaxonomically distinct of Rhynchosporetum fuscae and Sphagno tenelli-Rhynchosporetum albae. Physical and chemical analysis as well as morphological analysis of soils profiles often has provided important information on the dynamics and syngenesis communities of peat bog and in the depressions on peaty substrates. Drew attention to the significant role of the structure and composition of the moss layer in determining the trend of dynamic and intensity of anthropogenic factors in phytocenoses growing on wetlands habitats. In the floristic aspect presented study is a rich source of new data on rare and endangered species in Poland. An important achievement is the discovery of a new for the central European species Atrichum crispum.