Filmowe interpretacje polskiej transformacji gospodarczej. Kulturowe spory o obraz Polski

Wydział Nauk Społecznych: Instytut Kulturoznawstwa

Praca skupia się na sposobach prezentowania przez rodzimą kinematografię polskiej rzeczywistości w okresie zmian jakie zachodziły w społeczeństwie pod wpływem transformacji gospodarczej. Traktuje analizowane filmy jak czułe matryce, które dokumentują przekonania dominujących grup kulturowych na temat transformującego się kraju. W pracy dominuje perspektywa kulturoznawcza, dzięki której udało się wyśledzić zarówno rozwój polskiej kinematografii, rodzące się w jej ramach trendy czy stylistyczne oraz tematyczne mody, jak i wpływ funkcjonującej się w społeczeństwie w tym okresie wiedzy kulturowej na kształtowanie sposobów opowiadania o zmieniającej się Polsce. Dla celów badawczych zrezygnowano z podejścia autorskiego i estetycznego. Poddano analizie wszystkie polskie filmy fabularne powstałe po 1989 roku, których akcja rozgrywała się współcześnie. W ten sposób dokonano badań nad wytwarzanymi przez polską kinematografię narracji na temat gospodarczych zmian, kapitalizmu, przedsiębiorców, bezrobocia czy kategorii długu. Dzięki analizie materiału badawczego udało się ustalić dominujące narracje, funkcjonujące w rodzimym kinie na temat polskiej rzeczywistości po 1989 roku. Najbardziej ogólną tezą wyłaniającą się z pracy jest, że kino raczej skłaniało się ku krytyce zmian niż jej afirmacji. Jednak owej krytyki dokonywano na różne sposoby.

The dissertation is focusing on ways how domestic cinematography was shown polish reality in times of economic transformation. In this dissertation movies are treated as sensitive matrixes, which document beliefs of dominant culture groups about transforming country. In this dissertation a perspective of cultural studies is dominant. Thanks to that the author could trace a development of polish cinematography, emerging trends and stylistic and thematic dominants. Primarily the perspective of cultural studies enabled impact of cultural knowledge on the ways of showing the changing Poland. For research purposes the author resigned from author and esthetic way of analyzing. The author analyzed all polish feature, fictional films made after 1989. The author made research about narrations which emerging from polish cinematography. The main themes were economic changes, impact of capitalism on everyday life, an entrepreneurs, an unemployment and category of debt. The aim was to establish main narratives which function in polish cinematography after 1989. The most general thesis of this dissertation is polish cinema was mainly critical towards changes than affirmative, but this criticism had various sources.