Vlotter Leren Lezen door Professionalisering van Leraren: Effecten op Leesonderwijs

`

Leraren in het lager onderwijs hebben steeds meer nood aan effectieve professionalisering op maat om doelgericht en planmatig te kunnen werken met verschillen tussen leerlingen. Uit onderwijsonderzoek blijkt dat professionalisering functioneel is indien ze het leerproces van leraren bevordert en focust op het verbeteren van het leren van leerlingen. Binnen het leesonderwijs wijst onderzoek uit dat het werken volgens het expliciete directe instructiemodel de beste resultaten oplevert. Bij deze opbrengstgerichte methodiek passen leraren hun onderwijs aan volgens de niveauverschillen van hun lezers. De bedoeling van het gevoerde praktijkonderzoek is de effectiviteit van implementatie van de professionaliseringscyclus in het leesonderwijs na te gaan. Deze cyclus vertrekt vanuit de aanwezige kennis en vaardigheden van leraren om tot verdieping te komen. Nadien volgt een interventieperiode volgens de gewijzigde vakdidactiek. Belangrijk is het controleren van de impact van de interventie waarbij de effectiviteit van de professionalisering onderzocht wordt. Voor de leerlingen zal gecontroleerd worden of hun leesresultaten toenemen en voor de leraren wordt het effect op hun instructiekwaliteit gemeten. Het betreft hier een vergelijkend kwalitatief onderzoek waarbij twee scholen uit dezelfde omgeving participeren. Beide scholen kenmerken zich door hun ligging in een middelgrote stad en hun hoog aantal leerlingen met een mogelijke leesachterstand. Op elke school fungeren telkens twee klassen uit het tweede leerjaar als experimentele groepen en de derde klas vormt de controlegroep. Er wordt tevens met historische controlegroepen gewerkt. De gesuggereerde relatie tussen het doorlopen van de professionaliseringscyclus en het verbeteren van kennis en vaardigheden bij leraren is empirisch getoetst via de vragenlijst ‘opbrengstgericht werken’ (schoolaanzet.nl). De correlatie tussen het toepassen van het expliciete directe instructiemodel en het verbeteren van de leesresultaten werd onderzocht via afname van gestandaardiseerde leestesten (Cito en LVS) waaruit een mogelijke leesprogressie objectief af te leiden valt. Lineaire regressieanalyse suggereert een positieve samenhang tussen progressie in leesvlotheid van leerlingen uit de experimentele groepen in vergelijking met de historische controlegroepen. Dit geldt echter niet in progressie voor het technisch leesniveau. Wat de deelnemende controlegroepen betreft, is er enkel in school twee een significant effect gevonden. In deze school blijkt ook dat de interventie in de leeslessen vooral voor risicolezers een extra positief effect oplevert. De vergelijkende tabel van het opbrengstgericht werken van de leraren suggereert een duidelijk positieve correlatie tussen het volgen van de professionalisering en de progressie in het geven van effectief leesonderwijs. Uit de verschillende analyses leiden we af dat professionalisering van leraren een duidelijke voorspeller van hun effectiviteit vormt en een voorzichtige voorspeller van de progressie in leesvlotheid. Het gevoerde praktijkonderzoek geeft een mogelijke indicatie aan van de mediërende relatie van lerarenprofessionalisering tussen hun expertiseniveau en hun didactische effectiviteit. Hierdoor wordt enerzijds een theoretische bijdrage geleverd aan onderzoek naar professionalisering van leraren in functie van het verhogen van de leesresultaten. Anderzijds is de praktische relevantie sterk voelbaar bij de participerende leraren die hun leesonderwijs verder willen aanpassen volgens de leesopbrengsten van hun leerlingen.

Van Hecke, L. (2016). Vlotter Leren Lezen door Professionalisering van Leraren: Effecten op Leesonderwijs. Augustus, 4, 2016, Heerlen,Nederland: Open Universiteit.