A conspiracy theory for clefts : the syntax and interpretation of cleft constructions

O objetivo final deste estudo é contribuir para a discussão sobre qual a medida em que conceitos semânticos e discursivos estão sintaticamente codificados. Mais especificamente, investiga-se se existe alguma correlação consistente entre alguns aspetos interpretativos e sintáticos de quatro construções clivadas do Português Europeu, e como se deve dar conta teoricamente destas potenciais correlações. As clivadas consideradas são as clivadas canónicas, as pseudoclivadas, as clivadas de é que e as clivadas de SER. Sintaticamente podemos distinguir dois tipos: clivadas bioracionais (canónicas e pseudoclivadas) e clivadas mono-oracionais (clivadas de é que e de SER). Todas as estruturas têm um constituinte clivado focalizado que pode constituir tanto um foco informacional como um foco contrastivo, e uma oração clivada que introduz uma pressuposição existencial. Adicionalmente, o constituinte clivado identifica exaustivamente uma posição vazia na oração clivada. Adota-se a semântica alternativa para o foco (Rooth 1985), segundo a qual o foco entoacional contribui uniformemente um conjunto de alternativas na Forma Lógica. Regras pragmáticas operando neste conjunto dão origem a duas implicaturas que podem ser suspensas: pressuposição existencial e exaustividade. Dado que as clivadas de é que e as de SER têm a mesma interpretação que orações não-clivadas, conclui-se que a sua estrutura sintática particular não contribui para estas propriedades interpretativas. Em contrapartida, as clivadas bioracionais, que são orações copulativas especificacionais, têm uma presuposição existencial e uma interpretação exaustiva que não pode ser suspensa, tal como as orações especificacionais não-clivadas. Argumenta-se que isto se deve ao facto de o constituinte clivado identificar uma variável introduzida por uma descrição definida. Demonstra-se que a oração clivada, uma relativa em posição de complemento de um determinador definido nas clivadas canónicas e uma relativa livre nas pseudoclivadas, tem a mesma denotação que um DP definido, e portanto tem uma pressuposição existencial inerente. A interpretação exaustiva deve-se à relação identificacional entre o constituinte clivado e a descrição definida. Além disso, defende-se que em Português Europeu um traço de foco não desencadeia movimento-A’ para um FocP especializado. Os constituintes focalizados movem-se antes por razões independentes do foco. Isto é confirmado pelo facto de apenas o constituinte clivado das clivadas de é que ter propriedades de movimento A’, os outros parecem estar in situ. Propõe-se que o constituinte clivado das clivadas de é que é um tópico com um traço de foco que se move para um TopP. Esta análise dá conta da existência de restrições discursivas semelhantes para tópicos não focalizados e para o constituinte clivado das clivadas de é que. O traço quantificacional de foco arrastado pela topicalização dá origem a efeitos de intervenção, causando a não-recursividade do foco na periferia esquerda e a sua incompatibilidade com movimento de outros constituintes com traços quantificacionais. A análise prediz as restrições de encaixe observadas para as clivadas de é que. Finalmente, desenvolve-se uma análise sintática das clivadas de SER que aproxima estas estruturas das estruturas com partículas de foco. Propõe-se que a cópula é um operador sensível ao foco que é merged juntamente com o constituinte clivado. As restrições distribucionais da cópula devem-se a requisitos selecionais de núcleos.

Het hoofddoel van deze thesis is bij te dragen tot de discussie in welke mate semantische en discourse gerelateerde concepten relevant zijn voor de syntaxis. Meer bepaald wordt er onderzocht of er consistente correlaties zijn tussen de interpretatieve en syntactische eigenschappen van vier Europees Portugese gekloofde (cleft) structuren, en hoe deze potentiële correlaties theoretisch dienen te worden verklaard. De gekloofde structuren die bestudeerd worden zijn it-clefts, pseudoclefts, é que-clefts en SER-clefts. Op syntactisch vlak kan er een onderscheid worden gemaakt tussen gekloofde structuren die samengestelde zinnen zijn (it-clefts en pseudoclefts), en gekloofde structuren die enkelvoudige zinnen zijn (é queclefts en SER-clefts). Alle gekloofde structuren hebben enerzijds een gefocaliseerd gekloofd zinsdeel dat zowel een informatiefocus als een contrastieve focus kan uitdrukken, en anderzijds een existentiële presuppositie. Bovendien identificeert het gekloofde zinsdeel een open positie in de presuppositie op exhaustieve wijze. Als verklaringsmodel voor focus wordt de alternatievensemantiek van Rooth (1985) aangenomen. Volgens deze semantiek zorgt intonationele focus altijd voor een set van alternatieven op het niveau van de interpretatie, ook Logische Vorm (LF) genoemd. Pragmatische regels die op deze set inwerken zorgen ervoor dat er twee implicaturen ontstaan die geannuleerd kunnen worden: een existentiële presuppositie en exhaustiviteit. Aangezien zowel é que-clefts als SER-clefts dezelfde interpretatie hebben als niet-gekloofde zinnen met intonationele focus wat betreft existentiële presuppositie en exhaustiviteit, kom ik tot het besluit dat hun specifieke syntactische structuur niet bijdraagt tot deze aspecten van de interpretatie. De complexe gekloofde structuren aan de andere kant, waarvoor geargumenteerd wordt dat ze specificationele zinnen zijn, hebben een niet-annuleerbare existentiële presuppositie en exhaustieve interpretatie, net zoals niet-gekloofde specificationele zinnen. Dit komt doordat het gekloofde zinsdeel in deze structuren een variabele identificeert die geïntroduceerd wordt door een definite description. In it-clefts is de bijzin die de presuppositie introduceert een relatiefzin die het complement is van een bepaalde determinator; in pseudoclefts is de bijzin een vrije relatiefzin. Ik toon aan dat de ondergeschikte zin in beide gekloofde structuren dezelfde semantische denotatie hebben als bepaalde nominale constituenten, die inherent presuppositioneel zijn. De sterk exhaustieve interpretatie ontstaat door de identificationele relatie tussen de gekloofde constituent en de definite description. Verder wordt er geargumenteerd dat focus geen A’-verplaatsing naar een gespecialiseerde FocP veroorzaakt in het Europees Portugees: wanneer een gefocaliseerd zinsdeel verplaatst, gebeurt dit omwille van factoren die onafhankelijk zijn van focus. Dit wordt bevestigd door het feit dat enkel het gekloofde zinsdeel van é que-clefts eigenschappen heeft van A’-verplaatsing, de gekloofde constituenten van de andere gekloofde structuren zijn in situ. Daarom stel ik voor dat het gekloofde zinsdeel van é que-clefts een topic is met een focus feature dat verplaatst wordt naar een TopP. Dit voorstel houdt rekening met de gelijkaardige discourse gerelateerde beperkingen die bestaan voor niet-gefocaliseerde topics en voor het gekloofde zinsdeel van é que-clefts. Het quantificationele focus feature dat meegesleurd wordt door de topic-verplaatsing veroorzaakt interventie-effecten, waardoor focus in de linker periferie van de zin niet recursief is en niet compatibel is met verplaatsingen van constituenten met een quantificationeel feature. Dit voorstel doet recht aan het feit dat é que-clefts beperkingen vertonen op het vlak van de onderschikking. Tenslotte stel ik een analyse voor die de syntaxis van SER-clefts dichter brengt bij structuren met focuspartikels. Ik argumenteer dat het koppelwerkwoord in SER-clefts een focusgevoelige operator is die samen met het gekloofde zinsdeel gemerged wordt. Distributionele beperkingen van het koppelwerkwoord worden veroorzaakt door selectiecriteria van hogere hoofden.

The main goal of this thesis is to contribute to the discussion about the degree to which semantic and discourse related concepts are syntactically encoded. More particularly, I investigate whether there are consistent correlations between the interpretative and syntactic properties of four European Portuguese cleft constructions, and how these potential correlations should be accounted for theoretically. The cleft constructions taken into consideration are it-clefts, pseudoclefts, é que-clefts and SER-clefts. Syntactically we can distinguish between biclausal clefts (it-clefts and pseudoclefts) and monoclausal clefts (é queclefts and SER-clefts). All cleft constructions have a focalized cleft constituent that can both constitute information focus and contrastive focus, and an existentially presupposed cleft clause. Additionally, the cleft constituent exhaustively identifies an open position in the cleft clause. The alternative semantics for focus (Rooth 1985) is adopted, according to which intonational focus uniformly contributes a set of alternatives in LF. Pragmatic rules operating on this set give rise to two suspendable implicatures: existential presupposition and exhaustivity. Given that both é que-clefts and SER-clefts have the same interpretation as noncleft sentences with intonational focus when it comes to existential presupposition and exhaustivity, I conclude that their particular syntactic structure does not contribute anything to these interpretive aspects. The biclausal clefts on the other hand, argued to be specificational sentences, have a non-suspendable existential presupposition and exhaustive interpretation, on a par with non-cleft specificational sentences. I argue that this is because in these structures, the cleft constituent identifies a variable introduced by a definite description. The cleft clause, a headed relative clause in complement position of a definite determiner in it-clefts and a free relative in pseudoclefts, are shown to have the same semantic denotation as definite DPs, which are inherently presupposed. The strongly exhaustive interpretation arises because of the identification relation between the cleft constituent and the definite description. Furthermore, I argue that focus features do not trigger A’-movement to a dedicated FocP in European Portuguese: when focalized constituents move, they do so for focusindependent reasons. This is confirmed by the fact that only the cleft constituent of é queclefts has properties of A’-movement, the other ones seem to be in situ. I propose that the cleft constituent of é que-clefts is a topic with a focus feature that moves to a TopP. This account straightforwardly captures the similar discourse restrictions that exist for non-focalized topics and for the cleft constituent of é que-clefts. The quantificational focus feature pied-piped by topicalization gives rise to intervention effects, causing left-peripheral focus not to be recursive and to be incompatible with movement of constituents with quantificational features. The account predicts the observed embedding restrictions of é que-clefts. Finally, I develop an account for the syntax of SER-clefts that approximates it to structures with focus particles. I argue that the copula is a focus-sensitive operator that is merged together with the cleft constituent. Distributional restrictions of the copula are due to selectional requirements of higher heads.

FWO11/ASP/258 e FWO13/ASP_H/258