Ochrona i konserwacja zasobu w archiwach państwowych w Polsce

Wydział Historyczny

Ochrona i konserwacja zasobu archiwalnego jest jednym z najważniejszych ustawowych zadań archiwów państwowych. Dysertacja zawiera analizę rozwoju profilaktyki i technik konserwatorskich materiałów archiwalnych w archiwach państwowych w latach 1918-2014. Autor przedstawia polskie i międzynarodowe prawo archiwalne regulujące zagadnienia ochrony i konserwacji oraz ukazuje stan fizyczny dziedzictwa kultury zgromadzonego w archiwach od 1918 r. Archiwalia ulegają destrukcji w wyniku działania czynników mechanicznych, chemicznych i biologicznych oraz podczas katastrof. Pergamin, papier czerpany, papier maszynowy pieczęcie woskowe, fotografie i taśmy magnetofonowe oraz stare filmy wymagają prac konserwatorskich. Ważna jest rola digitalizacji i mikrofilmowania w ochronie oryginalnych dokumentów. W pracy przedstawiono profilaktykę w archiwach państwowych: ochronę przed złodziejami, kontrolę warunków atmosferycznych w pomieszczeniach magazynowych, troskę o czystość, a zwłaszcza dezynfekcję. W Polsce w roku 1929 B. Lenart założył w Bibliotece Narodowej w Warszawie Pracownię Konserwacji Książek. Od tego czasu archiwiści starali się wykonywać prace restauracyjne w archiwach. Pierwsza Pracownia Chemiczno-Mikrobiologiczna powstała w 1949 r. w Centralnym Laboratorium Konserwacji Archiwaliów. W pracy przedstawiono historyczny rozwój metod konserwacji pergaminu, pieczęci, dawnych map, opraw i fotografii. Ukazano zwłaszcza metody odkwaszania kwaśnego papieru. W latach 2000-2008 w polskich archiwach i bibliotekach funkcjonował program rządowy „Kwaśny papier”. Problemy ochrony materiałów archiwalnych były dyskutowane podczas Powszechnych Zjazdów Archiwistów i Historyków Polskich. Na zakończenie przedstawiono perspektywy ochrony i konserwacji zbiorów archiwalnych w archiwach państwowych. W tym kontekście należy podkreślić rolę europejskich funduszy, które mogą być wykorzystywane w celu konserwacji materiałów archiwalnych.

The preservation and conservation of archival resources is one of the most importent functions of State Archives. The dissertation contains an analysis of the development of the protection and technics of conservation of archival materials in the state archives in the years 1918-2014. The author presents Polish and international law applicable to protection, conservation and conditions of storage, having recourse to resources collected in the archives since 1918. Archives are destroyed by mechanical, biological, physical and chemical factors and during the catastrophes. Thus, parchment, hand-made paper, typewriting paper, wax seals, photographs and types and old films need conservation works. The role of digitizing and microfilms in the protection of original documents should be emphasized. The author discusses numerous ways by which state archives assure the preservation of its resources: It was described the prevention in the state archives: security measures against thieves, monitoring atmospheric conditions in archival warehouses, issues of cleanliness and in particular disinfection. In 1929 in Poland B. Lenart founded the Book Conservation Atelier in the National Library in Warsaw. Since then archivists have tried to do restoration works in their archives. The first Chemical and Microbiological Laboratory was established in 1949 in the Central Archives of Historical Records in Warsaw. This dissertation presents historical development of the methods of restoration of parchment, stamps, old maps, bindings and photographs. The particular focus was put on the methods of paper deacidification. In the years 2000-2008, Polish archives and libraries implemented a governmental program "Acidic Paper". The problems of protection of archival materials were and are discussed during assemblies and meetings of Polish Archivists and Polish Historians. Finally, the perspectives of the protection and restoration of archival resources in the state archives were presented. In this context one should emphasize the role of European funding programs which can be used in order to restore archival materials.