Wybiórczość siedliskowa dzięcioła średniego Dendrocopos medius w zróżnicowanych ekosystemach leśnych

Wydział Biologii

Identyfikacja optymalnych siedlisk, ocena ich stanu oraz rozpoznanie zagrożeń są kluczowymi elementami w planowaniu strategii ochrony gatunków. Celem niniejszej pracy była ocena czynników wpływających na występowanie dzięcioła średniego w różnych ekosystemach leśnych, oszacowanie wpływu gospodarki leśnej na stan jego siedlisk oraz zweryfikowanie hipotezy o roli gatunku jako wskaźnika naturalności lasu. Badania prowadzono w trzech obszarach specjalnej ochrony NATURA 2000 (Dąbrowy Krotoszyńskie, Lasy Puszczy Nad Drawą, Puszcza Knyszyńska). Dane o występowaniu dzięcioła średniego zbierano na losowych powierzchniach próbnych 1x1 km. Dane środowiskowe pochodziły z Systemu Informacji Lasów Państwowych (SILP) oraz bezpośrednich pomiarów terenowych. Do modelowania wykorzystano algorytm Maxent oraz modele regresji logistycznej i uogólnione modele liniowe. Wykazano, iż w zależności od uwarunkowań siedliskowych dzięcioł średni może występować w siedliskach innych niż powszechnie uznawane za typowe. Obok dojrzałych lasów dębowych kluczowe znaczenie miały olsy oraz wielogatunkowe lasy liściaste. Obecność dzięcioła średniego była pozytywnie skorelowana z udziałem drzewostanów o zróżnicowanej strukturze wiekowej. Inne cechy świadczące o naturalności lasu nie były istotne dla gatunku. Podsumowując, obecność dzięcioła średniego może być traktowana jako wskaźnik właściwego zarządzania lasami, kształtującego drzewostany różnowiekowe, z udziałem biocenotycznie cennych starych drzew. Pozyskanie rębne może w niedalekiej przyszłości wywrzeć negatywny skutek na populacje dzięcioła średniego, głównie za sprawą fragmentacji drzewostanów o kluczowych dla niego cechach. Niniejsza praca stanowi podstawę do przestrzennego planowania ochrony dzięcioła średniego w lasach gospodarczych, uwzględniającego lokalną specyfikę środowiska, która w znacznym stopniu modyfikuje wybiorczość siedliskową gatunku.

Identifying the habitat structure and composition that fulfils critical requirements for threatened or indicator species is an important step in developing promising conservation strategies. This dissertation explores the influence of forest structural parameters on the abundance and distribution of potential habitats for Middle Spotted Woodpecker in three different forest landscapes. Forest inventory data, habitat suitability models, regression analysis, GLM models and GIS tools were used in order to identify key environmental variables that affect the species’ occurrence under varying habitat conditions and to test whether spatial coverage and configuration of potential habitats can guarantee long-term population survival. Results showed that depending on local conditions, the species’ ecological niche extended beyond habitats commonly associated with its occurrence. Besides mature oak stands, alder bogs and species-rich deciduous forests were of key importance. The occurrence of Middle Spotted Woodpecker was positively correlated with the presence of uneven age structure in forest stands; however, other factors associated with forest naturalness were insignificant. The spatial configuration of suitable habitats poses a threat to the connectivity between local populations in studied forests, since the distance between habitat patches often exceeds the average juvenile dispersal ability. Simulations indicate that forest management, with current extraction levels, might impose a negative short-term effect on the fragmentation of suitable habitats and their quality. According to the above, several management improvements were suggested, focusing on maintaining key habitats and restoring the ecological connections between local populations of Middle Spotted Woodpecker.