Irańska sztuka a perska archeologia starożytna w czasach Pahlawich (1925-1979)

Wydział Historyczny: Instytut Historii Sztuki

Problematyka niniejszej dysertacji dotyczy irańskiej sztuki z lat 1925-1979 inspirowanej perską starożytnością, powstającej w okresie rządów władców z dynastii Pahlawich: Rezy Szaha (1925-1941) i Mohammada Rezy (1941-1979). Jednym z postulatów badawczych było ustalenie, w jakich dziedzinach sztuki w Iranie Pahlawich inspirowano się przedmuzułmańską Persją, odnalezienie obiektów reprezentatywnych dla tego nurtu plastyki, sprecyzowanie ich datowania i autorstwa, a także wyjaśnienie istoty związków między obiektami XX – wiecznymi a starożytnymi. Celem pracy było również przeanalizowanie naukowego i politycznego kontekstu dla irańskiej sztuki nawiązującej do lokalnej starożytności, w szczególności odpowiedź na pytania jaki obraz przedmuzułmańskiej Persji wyłaniał się z ówczesnych badań historycznych i archeologicznych, a także jakie opracowania dotyczące tej tematyki były dostępne dla ówczesnych artystów oraz odbiorców ich dzieł. W zakresie faktografii dotyczącej politycznego tła, kluczowym było wyjaśnienie powodów dla których irańscy politycy zainteresowali się rodzimą starożytnością, a także wpływu rządzących na tematykę i formę dzieł sztuki, na studia akademickie dotyczące starożytności oraz przebieg prowadzonych w tamtym czasie wykopalisk.

This Ph.D. dissertation deals with the implicitly recognized, but largely unstudied and unacknowledged, phenomenon of the ancient Persian past influencing both Iranian visual propaganda and the state’s political discourse under the reign of the Pahlavi monarchs: Reza Shah (reigning 1925–1941) and his son Mohammad Reza (reigning 1941–1979). The aim of my work is to analyse examples of Iranian artworks from 1925 to 1979 (mainly those that were state-sponsored) that bear resemblances to local ancient structures and pre-Islamic ornaments. In order to comprehend the distinctive features of these twentieth-century objects, I highlight the visual analogies between them and pre-Islamic Persian art and investigate why and how local antiquity inspired modern artists. My studies concentrate on such questions as the following: Was any particular epoch and set of artworks from pre-Islamic Persia especially preferred by artists and their state patrons? What were the sources of knowledge of local antiquity in Pahlavi Iran? What vision of Persian pre-Islamic art, history, and archeology were available to artists and their local recipients? How did the artists transform pre-Islamic artistic patterns and adapt their forms and meanings to twentieth-century political goals?