War and Revolution in St. Petersburg : Modernist Links in the Poetry of Edith Södergran and Anna Andreevna Akhmatova

Important modernists in their own countries, Anna Akhmatova and Edith Södergran are compared in this dissertation as poets whose poetry reflects the climactic events of the early twentieth century in Finland and Russia. A comparatist, biographical and historical approach is used to uncover the circumstances surrounding these events. First the poets’ early works are reviewed and their contemporaries are mentioned to provide a poetic context. Then a brief review of Finnish and Russian history situates them historically. Next, the rich literary diversity of St. Petersburg’s Silver Age is presented and the work of the poets is viewed in context before their poetry is compared, as the First World War, October Revolution and subsequent Finnish Civil War impact their writing. While biography is not the primary focus, it becomes important as inevitably the writers’ lives are changed by cataclysmic events and the textual analysis of the poems in Swedish, Russian and English shows the impact of war on their poetry. These two poets have not been compared before in a critical review in English and this work contributes to needed work in English. They share certain common modernist traits: attention to the word, an intimate, unconventional voice, and a concern with audience. In addition, they both reject formal traditions while they adopt new forms and use modern, outside influences such as art, architecture and philosophy as subject matter and a lens through which to focus their poetry. While it may seem that Anna Akhmatova was the most socially aware poet, because of the censorship she endured under Stalin, my research has revealed that actually Edith Södergran showed the most social consciousness. Thus, a contrast of the poets’ themes reveals these differences in their approaches. Both poets articulated a vibrant response to war and revolution becoming modernists in the process. In their final works created in the years before their deaths, they reveal the solace they found in nature as well as final mentions of the violent events of their youth. Keywords: St. Petersburg, Modernism, Symbolism, Acmeism, Silver Age, Finland-Swedish literature

Omien maidensa merkittäviä modernisteja Anna Ahmatovaa ja Edith Södergrania verrataan tässä väitöskirjassa runoilijoina, joiden tuotanto heijastaa 1900-luvun alun käänteentekeviä muutoksia Suomessa ja Venäjällä. Käytetty vertaileva elämäkerrallinen ja historiallinen lähestymistapa paljastaa olosuhteet, jotka olivat näiden tapahtumien taustalla. Aluksi tarkastellaan runoilijoiden varhaistuotantoa ja yleiskuvan aikaansaamiseksi mainitaan muita heidän ikäpolvensa runoilijoita. Lyhyt katsaus Suomen ja Venäjän historiaan peilaa heitä omaa aikaansa vasten. Seuraavaksi esitellään Pietarin hopea-ajan rikas kirjallinen monimuotoisuus, jonka valossa runoilijoiden tuotantoa tarkastellaan, ennen kuin heidän runouttaan verrataan toisiinsa ensimmäisen maailmansodan, lokakuun vallankumouksen ja Suomen sisällissodan taustaa vasten. Vaikka elämäkertaan keskittyminen ei ole ensisijasta, se on tärkeää, koska mullistavat tapahtumat muuttivat väistämättömästi kirjailijoiden elämän. Sodan vaikutus heidän runouteensa tulee esiin runojen tekstianalyysissä. Näitä kahta runoilijaa ei ole aiemmin verrattu kriittisesti englannin kielellä, ja siksi tämä työ pyrkii osaltaan täyttämään englanninkielisen teoksen puutteen. Runoilijoilla on tiettyjä yhteisiä, modernisteille tyypillisiä piirteitä: sanojen pohtiminen, intiimi, epäsovinnainnen ilmaisu ja lukijoiden mielessä pitäminen. Lisäksi he molemmat hylkäävät muodolliset perinteet samalla kun omaksuvat uusia ilmaisumuotoja ja käyttävät moderneja ulkopuolisia vaikutteita, kuten taidetta, arkkitehtuuria ja filosofiaa aiheinaan ja linssinä, jonka polttopisteessä heidän runoutensa tarkentuu. Vaikka Anna Ahmatova saattaa näyttää näistä kahdesta yhteiskuntatietoisemmalta runoilijalta, koska hän joutui sietämään Stalinin sensuuria, tämä tutkimus paljastaa, että todellisuudessa Edith Södergran osoitti suurempaa yhteiskuntatietoisuutta. Runoilijoiden aiheiden vastakohtaisuus osoittaa nämä erot heidän lähestymistavoissaan. Molemmat runoilijat ilmaisevat selkeästi voimakkaan reaktionsa sotaan ja vallankumoukseen ja tulivat modernisteiksi niiden pyörteissä. Viimeisissä kuolinvuosia edeltävissä teoksissaan he puhuvat lohdusta, jonka he ovat löytäneet luonnosta. Samoin he vielä kerran palaavat nuoruutensa väkivaltaisiin tapahtumiin. Avainsanat: Pietari, modernismi, symbolismi, akmeismi, hopea-aika, suomenruotsalainen kirjallisuus

Krig och revolution i S:t Petersburg: Modernistiska likheter i Edith Södergrans och Anna Andreevna Akhmatovas poesi De framträdande modernisterna Edith Södergran och Anna Akhmatova skrev båda en poesi som återspeglar händelserna i Finland och Ryssland under början av 1900-talet. Denna avhandling granskar likheterna ur ett komparativt, biografiskt och historiskt perspektiv. Först presenteras poeternas tidigaste verk med samtida diktare som litterär kontext, och sedan ges en kort översikt av Finlands och Rysslands historia som historisk bakgrund. Därefter presenteras den rika litteraturen under den s.k. silveråldern i S:t Petersburg som inramar Södergrans och Akhmatovas dikter i tiden. Slutligen görs en jämförelse av hur deras poesi påverkades av första världskriget, oktoberrevolutionen och det finska inbördeskriget. Trots att fokus inte ligger på biografierna har de en betydelse eftersom de våldsamma händelserna oundvikligen påverkade författarnas liv. Analysen av texterna på svenska, ryska och engelska visar hur de dramatiska upplevelserna återspeglas i deras poesi. De två poeterna har aldrig tidigare jämförts i en kritisk översikt på engelska, och avhandlingen bidrar till att fylla behovet av engelskspråkig forskning om deras poesi. De uppvisar gemensamma drag inom modernismen; båda fokuserar på orden och är lyhörda, de använder ett nyskapande språk och talar till läsarna med en intim och okonventionell röst. Båda tar också avstånd från formaliteter och traditioner; de skapar nya uttrycksformer och använder konst, arkitektur och filosofi som teman i sina dikter och speglar sin poesi genom dem. Anna Akhmatovas dikter blev hårt censurerade under Stalins tid och man kunde tro att hon är den mer socialt medvetna poeten av de två, men min forskning har visat att Edith Södergran faktiskt hade ett större socialt medvetande. Jämförelsen av tematiken i deras dikter visar hur olika författarna närmar sig ämnet. Båda reagerar starkt mot kriget och revolutionen genom att ty sig till modernismen. De sista dikterna strax före författarnas död handlar om den tröst de finner i naturen och om de våldsamma upplevelserna under ungdomstiden. Nyckelord: S:t Petersburg, modernism, symbolism, akmeism, silveråldern, finlandssvensk litteratur

Абстракт: Война и революция в Санкт-Петербурге: переклички в модернистской поэзии Эдит Сëдергран и Анны Ахматовой В данной диссертации видные представители модернистской поэзии России и Финляндии, Анна Ахматова и Эдит Сëдергранд, сравниваются как поэтессы, в творчестве которых отразились эпохальные события начала ХХ века. Для раскрытия обстоятельств этих событий используются сравнительный, биографический и исторический подходы. Сначала ранние работы поэтесс оцениваются на фоне поэтического контекста того периода. Затем эти работы рассматриваются в контексте исторической ситуации в Финляндии и России. Описывается богатое литературное разнообразие Серебряного века в Санкт-Петербурге и поэзия обоих авторов в этом контексте с целью выяснения влияния, оказанного на творчество поэтесс Первой Мировой войной, Октябрьской революцией и Гражданской войной. Хотя биографические данные не являются целью анализа, нельзя отрицать того, что исторические катаклизмы не могли не повлиять на судьбу поэтесс, что подтверждается анализом стихов на шведском, русском и английских языках. Ранее эти две поэтессы в англоязычной критике никогда не сравнивались, и данная работа восполняет этот пробел. Есть много общего в творчестве обеих авторов: внимание к слову, интимная и нестандартная интонация, уважение к читателю. Кроме этого, обе поэтессы, отвергая формалистские традиции, используют новые формы и влияния, навеянные искусством, архитектурой и философией, и в качестве тематики стихов, и в качестве угла зрения на свое творчество. На первый взгляд, Ахматова может считаться более социально-ориентированным поэтом, потому что она пережила цензуру при Сталине, но исследование выявило, что поэзия Эдит Сëдергран оказалась гораздо более социально-направленной. Различие в подходах авторов выявляет, например, сопоставление тематики, хотя обе поэтессы эмоционально откликнулись на войну и революцию, что предопределило их становление в поэзии как модернистов. В стихах последних лет жизни оба автора нашли утешение в природе и в воспоминаниях о бурных событиях своей юности. Ключевые слова: Санкт-Петербург, модернизм, акмеизм, символизм, Серебряный век, финско-шведская литература