Warianty realizacji austriackości w wybranych autorów (Joseph Roth, Stefan Zweig, Franz Theodor Csokor i Ődön von Horváth) w odniesieniu do kategorii granicznych starego i nowego świata

Wydział Neofilologii:Instytut Filologii Germańskiej

Myślą przewodnią i celem przedłożonej pracy doktorskiej było zbadanie różnych wariantów realizowania austriackości u następujących pisarzy: Josepha Rotha, Stefana Zweiga, Franza Theodora Csokora oraz Ödöna von Horvátha w odniesieniu do kategorii granicznej starego i nowego świata. Dokonana analiza porównawcza dzieł w/w autorów wykazała strukturalne podobieństwo sposobu postrzegania austriackości w ich utworach, przy jednoczesnym podkreśleniu różnic wynikających między innymi z biografii powyższych autorów. Autorka stara się zdefiniować poczucie odrębnej austriackiej tożsamości narodowej („austriackości”) oraz ustalić symboliczną granicę pomiędzy starym a nowym światem w kontekście psychologicznym, politycznym, gospodarczym, społecznym i militarnym. Jako taką granicę wyznaczono rok 1918, gdyż wtedy to upadła monarchia naddunajska, a wraz z nią runął świat staro- habsburskich wartości i ukonstytuował się nowy porządek w wielu wymiarach. W roku 1918 zmienił się również ustrój Austrii - monarchia przekształciła się w republikę. Ponadto autorka próbuje zdefiniować pojęcie „Europa Środkowa” w kontekście kulturowo – historycznym i geopolitycznym, które to było kolejnym bardzo ważnym elementem składowym austriackości oraz wskazuje na to, że w centrum badania austriackości stał tzw. mit habsburski (der habsburgische Mythos). Autorka w przedłożonej pracy doktorskiej stara się wnieść istotny wkład do badań dotyczących austriackości i wariantów jej realizowania w odniesieniu do kategorii granicznej starego i nowego świata. Można ją także potraktować jako punkt wyjścia do dalszych badań nad tym zagadnieniem.

The purpose of this research project was to investigate various variants of the Austrian identity in some textes by Joseph Roth, Stefan Zweig, Franz Theodor Csokor and Ödön von Horváth in respect of the border category between old and new world. The comparative analyse of textes of these writers proved, that there are some differences and some similiarities in way, in which they realise their Austrian identity. The dissertation presents the concept of the Austrian identity as a complex of characteristics which are common to all Austrian people. The process of building the Austrian identity is still in the making and is very multidimensional and ambiguous. The Austrian identity had been developing in contrast to the German identity- Austrians wanted to be treated as a sovereign nation, not a younger brother of Germans, not as a part of Germany. This „shut- off“ of Germany was very difficult, because both nations belong to the same German- speaking culture area. The author tries to define a symbolic border between the old and new world in psychological, political, economic, social and military context. As a turning point was appointed the year 1918, because in 1918 collapsed the Habsburg Empire and a new world came into being. In 1918 changed the political system of Austria – the monarchy was replaced by republic and Austria transformed from powerful empire into political dwarf, which didn`t matter in Europe. In this chapter was conducted a comparative analysis of the year 1918 with the second important year in the Austrian history- the year 1945, because in 1945 ended the World War II and after the Second World War Austria again became an independent republic as the Second Republic in 1955. This deep analysis proved that the year 1918 was more important for the development of the Austrian identity than the year 1945. The author tries to define the term: (Central) Middle Europe in some cultural, historical and geopolitical context, because this term was a very important component of the Austrian identity. Moreover, in the middle of the Austrian identity was the Habsburg myth. This work provides information about the Austrian identity in respect of the border category old and new world and can be treated as a starting point to the further researchers.

Das Ziel der vorliegenden Doktorarbeit war es, verschiedene Realisierungsvarianten der Austriazität in den Werken von Joseph Roth, Stefan Zweig, Franz Theodor Coskor und Ödön von Horváth in Bezug auf die Grenzkategorien alte und neue Welt zu untersuchen. Die vergleichende Analyse der Werke von diesen Autoren zeigte strukturelle Ähnlichkeiten bei der Betrachtungsweise der Austriazität in ihren Werken. Es wurden aber gleichzeitig auf die Unterschiede hingewiesen, die sich u.a. aus dem Lebenslauf dieser Autoren ergaben. Die Autorin dieser Dissertation versucht den Begriff der separaten österreichischen Identität zu definieren und eine symbolische Grenze zwischen alter und neuer Welt im psychologischen, militärischen, geopolitischen und sozialen Kontext zu setzen. Als solche Grenze wurde das Jahr 1918 bestimmt, denn damals brach die Donaumonarchie zusammen und damals ging auch die Welt der althabsburgischen Werte unter. Es entstand eine neue Ordnung. Außerdem veränderte sich 1918 die Staatsform von Österreich - die Monarchie wandelte sich in die Republik um. Die Autorin versucht auch den Begriff „Mitteleuropa“ zu definieren, denn er war ein sehr bedeutender Bestandteil der österreichischen Identität. Darűber wurde auch der sog. habsburgische Mythos dargestellt und untersucht. Diese Doktorarbreit mag zu den Untersuchungen űber die Austriazität beitragen. Man kann diese Arbeit als den Ausganspunkt zu weiteren Untersuchungen űber die Austriazität betrachten.